تاثير شوري، آزوسپريليوم و نانوذرات (روي و سيليكون) بر عملكرد و برخي صفات فيزيولوژيك تريتيكاله (× Triticosecale Wittmak.)

سابقه و هدف: شوري يكي از مهم‌ترين تنش‌هاي محيطي است كه رشد و عملكرد گياهان زراعي را كاهش مي‌دهد. كاربرد كودهاي زيستي ‏عملكرد و مقاومت گياهان در برابر تنش‌هاي محيطي مختلف از جمله شوري را افزايش مي‌دهد. همچنين عنصر روي يك نقش مهمي را در ‏متابوليسم پروتئين،‌ فعاليت فتوسنتزي و برخي صفات فيزيولوژيكي گياهان ايفا مي‌كند. كمبود روي يك مشكل اساسي به‌خصوص در گياهان ‏رشد كرده درخاك‌هاي با ‏pH‏ بالا است. در سال‌هاي اخير محققان نشان داده‌اند كه مقدار كمي از ريزمغذي‌هايي مانند روي به‌وسيله محلول‌‏پاشي مي‌تواند توانايي گياهان به تنش شوري را تحت تاثير قرار دهد. سيليكون نيز يك ريز مغذي مكمل براي سيستم‌هاي بيولوژيكي است و ‏نقش فيزيولوژيكي مهمي را در افزايش مقاومت در برابر تنش‌هاي مختلف محيطي دارد. هدف از اين پژوهش ارزيابي اثرات آزوسپريليوم و ‏نانوذرات (روي و سيليكون) بر عملكرد و برخي صفات فيزيولوژيكي تريتيكاله تحت تنش شوري بود.‏مواد و روش‌ها: اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك كامل تصادفي در سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي ‏و منابع طبيعي دانشگاه محقق اردبيلي در سال 1400 اجرا شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل تنش شوري در سه سطح (عدم اعمال شوري به‌‏عنوان شاهد، اعمال شوري ‌60 و 120 ميلي‌مولار) با استفاده از نمك كلريد سديم، كاربرد باكتري محرك رشد در دو سطح (عدم تلقيح بذر ‏به‌عنوان شاهد و تلقيح بذر با باكتري آزوسپريليوم)، محلول‌پاشي با نانو ذرات در چهار سطح (محلول‌پاشي با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشي ‏‏0.8 گرم در ليتر نانواكسيد روي، محلول‌پاشي 50 ميلي‌گرم در ليتر نانوسيليكون، محلول‌پاشي توام 0.4 ميلي‌گرم در ليتر نانواكسيد روي و 25 ‏ميلي‌گرم در ليتر نانوسيليكون) بود. ‏يافته‌ها: نتايج نشان داد كه كاربرد آزوسپريليوم و محلول‌پاشي توام نانواكسيد روي و سيليكون تحت شرايط عدم اعمال شوري، شاخص ‏كلروفيل (49.24 درصد)، محتواي نسبي آب (59.82 درصد)، هدايت روزنه‌اي (57.6 درصد)، فلورسانس حداكثر (52.77 درصد)، فلورسانس ‏متغير (136.09 درصد)، عملكرد كوانتومي (54.24 درصد) و عملكرد دانه (47.23 درصد) را نسبت به شرايط عدم كاربرد باكتري محرك رشد ‏و نانوذرات تحت شرايط شوري 120 ميلي‌مولار افزايش داد. همچنين هدايت الكتريكي و فلورسانس حداقل به‌ترتيب 54.6 و 49.15 درصد ‏نسبت به شرايط عدم كاربرد باكتري محرك رشد و نانوذرات تحت همان سطح شوري، كاهش پيدا كرد. ‏نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد كه كاربرد آزوسپريليوم و محلول‌پاشي نانواكسيد روي و سيليكون مي‌تواند عملكرد دانه تريتيكاله را در ‏شوري 120 ميلي‌مولار به‌واسطه‌ي بهبود شاخص‌هاي فلورسانس كلروفيل و برخي صفات فيزيولوژيكي همچون هدايت روزنه‌اي، شاخص ‏كلروفيل و محتواي نسبي آب افزايش دهد. از اين رو مي‌توان كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد و نانوذرات (روي و سيليكون) را به‌عنوان راه كار ‏مؤثر براي تعديل اثرات تنش شوري پيشنهاد كرد.‏