اثر مصرف تلفيقي كود نيتروژنه با كمپوست بقاياي نيشكر و باكتري هاي محرك رشد بر عملكرد دانه گندم چمران2 در شرايط تنش گرماي آخر فصل اهواز

سابقه و هدف: به منظور بهبود حاصلخيزي خاك، افزايش ظرفيت نگهداري آب و عناصر غذايي در خاك و همچنين بهبود رشد و عملكرد گياهان، مصرف كودهاي آلي مختلف در خاك با توجه به مشكل كمبود مواد آلي در بيش‌تر خاك‌هاي ايران، اهميت زيادي دارد. با اين حال، كودهاي آلي به تنهايي قادر به تامين نياز گياهان نبوده و به اندازه كافي در دسترس كشاورزان نيستند. از طرف ديگر مصرف زياد كودهاي شيميايي باعث آلودگي محيط زيست و افزايش هزينه توليد مي‌شود. بنابراين، جهت استفاده كارآمد و موثر از كودهاي آلي و شيميايي و دستيابي به كشاورزي پايدار، مصرف تلفيقي كودهاي آلي و شيميايي توصيه شده است. با توجه به اثر تنش گرماي آخر فصل بر كاهش توليد گندم در خوزستان و همچنين اثر كاهش مصرف كودهاي شيميايي و افزايش مصرف كودهاي آلي و بيولوژيك بر سلامت بوم نظام‌هاي زراعي، اين آزمايش با هدف بررسي اثر مصرف تلفيقي كود شيميايي نيتروژن با كود آلي كمپوست بقاياي نيشكر و كاربرد باكتري محرك رشد (PGPR) در شرايط گرمايي آخر فصل بر رشد و عملكرد گندم طراحي و اجرا شد.مواد و روش‌ها: اين پژوهش به منظور بررسي واكنش عملكرد و اجزاي عملكرد گندم چمران 2 به مصرف تلفيقي كود شيميايي نيتروژنه با كمپوست بقاياي نيشكر و باكتري‌هاي محرك رشد تحت اثر تنش گرماي آخر فصل اجرا شد. آزمايش به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده (اسپليت اسپليت پلات) در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1401-1400 در مزرعه پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجرا شد. عوامل آزمايشي شامل سه تاريخ كاشت يك آذر، 20 آذر و 10 دي در كرت‌هاي اصلي؛ شش سطح مصرف تلفيقي كود شيميايي نيتروژنه (اوره) با كود آلي كمپوست بقاياي نيشكر شامل شاهد (بدون كود شيميايي و آلي)، 100 درصد كود شيميايي، 75 درصد كود شيميايي+ 25 درصد كود آلي، 50 درصد كود شيميايي+ 50 درصد كود آلي، 25 درصد كود شيميايي+ 75 درصد كود آلي و 100 درصد كود آلي در كرت‌هاي فرعي و دو سطح كاربرد و عدم كاربرد باكتري هاي محرك رشد (PGPR) در كرت‌هاي فرعي فرعي بود. هر كرت فرعي به طول 3 متر و عرض 2 متر (با مساحت 6 متر مربع) و شامل 10 خط كشت به فاصله 20 سانتي متر از هم بود. فاصله بين كرت‌هاي اصلي و فرعي نيم متر و فاصله بين بلوك ها دو متر در نظر گرفته شد. پس از رسيدگي فيزيولوژيك، گياهان برداشت شد و صفات مورد نظر اندازه‌گيري شدند.يافته‌ها: تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تاريخ كاشت و اثر مصرف تلفيقي كود شيميايي با كود آلي كمپوست نيشكر بر تمام صفات اندازه‌گيري شده در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد، همچنين اثر باكتري محرك رشد بر تمامي صفات مورد بررسي به جز شاخص برداشت معني‌دار گرديد. مقايسه ميانگين نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه (5663 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كشت يك آذر و مصرف تلفيقي 50 درصد كود شيميايي+ 50 درصد كود آلي و كمترين مقدار آن (1155 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كاشت 10 دي و عدم مصرف كود شيميايي بود. به طور كلي تاخير در كاشت و وقوع تنش گرمايي آخر فصل، باعث كاهش عملكرد دانه شد ولي در تاريخ‌هاي كاشت مختلف، مصرف تلفيقي 50 درصد كود شيميايي+ 50 كود آلي، موجب افزايش عملكرد دانه گندم گرديد.نتيجه گيري: با توجه به نتايج بدست آمده براي تعديل اثر تنش گرماي آخر فصل و همچنين كاهش مصرف كودهاي شيميايي و دستيابي به كشاورزي پايدار و بهبود رشد و عملكرد گندم، مصرف تلفيقي كود شيميايي نيتروژنه با كود آلي كمپوست بقاياي نيشكر و كاربرد باكتري محرك رشد مي‌تواند توصيه شود.