تعيين خلأ عملكرد توليدي سويا در منطقه علي‌آباد كتول با استفاده از آناليز مقايسه كاركرد و خط مرزي

سابقه و هدف: كاهش ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ (خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد) ﯾﮑﯽ از راهﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ. به‌منظور اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد، ﻣﯿﺰان خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد در هر منطقه ﻣﺸﺨﺺ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻬﯿﻢ در خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺗﻮﻟﯿﺪ گياهان زراعي شناسايي شود. اين پژوهش به‌منظور تعيين خلأ عملكرد و تعيين عامل‌هاي محدود كننده عملكرد و سهم هر يك از آن‌ها در ايجاد خلأ عملكرد سويا در منطقه علي‌آباد كتول با استفاده از روش CPA و آناليز خط مرزي در انجام شد. مواد روش‌ها: براي اجراي اين مطالعه، اطلاعات مربوط به مديريت توليد 120 مزرعه سويا در شهرستان علي‌آباد‌كتول استان گلستان در سال‌هاي 1395 جمع‌آوري و بررسي شد. عوامل مديريتي مورد بررسي شامل مشخصات مزرعه (مساحت، محصول قبلي، علف‌كش‌هاي مصرفي كشت قبلي، موقعيت مزرعه)، تهيه بستر بذر (نوع، تعداد و زمان شخم)، كاشت (ميزان بذر مصرفي، نوع رقم، منبع تهيه بذر، تاريخ كاشت، تراكم بوته)، كودهاي شيميايي و ريزمغذي‌ها (نوع كود، ميزان و زمان مصرف كود)، سموم (نوع و مقدار علف‌كش و آفت‌كش‌)، استفاده از مبارزه بيولوژيك (زنبورهاي تريكوگراما و براكون)، برداشت (عملكرد دانه و تاريخ برداشت) بود. خلأ عملكرد با استفاده از روش CPA و آناليز خط مرزي تعيين شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه پتانسيل عملكرد سويا در اين منطقه 3921 كيلوگرم در هكتار بوده و خلأ عملكرد توليد سويا در منطقه علي‌آباد 30 درصد تخمين زده شد. تأخير در كاشت در اين منطقه 8.4 درصد از خلأ عملكرد و تراكم مناسب بوته 15.5 درصدي، روش كاشت و بذر مصرفي نيز به ترتيب 6.3 و 8.5 درصد از خلأ عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنين مشخص شد عدم استفاده از علف‌كش در قبل از كاشت موجب كاهش 17.45 درصدي عملكرد دانه مي‌شود. با توجه به نتايج، آبياري با 28.4 درصد، بالاترين سهم را در تعيين پتانسيل توليد سويا در منطقه مورد مطالعه رو به خود اختصاص داد. واكنش بالاترين عملكرد دانه به مصرف كودِ اوره و آبياري به‌صورت دو تكيه‌اي بود؛ افزايش مصرف نيتروژن تا 65 كيلوگرم اوره در هكتار و 3 بار آبياري موجب افزايش عملكرد دانه مي‌شود و مصرف مقادير بيشتر از 65 كيلوگرم در هكتار و بيشتر از 3 بار آبياري موجب عدم تغيير عملكرد دانه در هكتار شد. رابطه بين تأخير در كاشت و تراكم بوته با عملكرد دانه به‌صورت دندانه‌اي شكل بود. تأخير 10 روزه در كاشت افزايش عملكرد را به همراه دارد، ولي در مزارعي كه 22 روز از تاريخ كشته بهينه گذشته باشد افت حداكثر عملكرد دانه را به همراه دارد.نتيجه‌گيري: به‌طوركلي مي‌توان گفت خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد سويا در اين منطقه مربوط به محدوديت در منابع بوده و مديريت زراعي در مرحله دوم اهميت قرار دارد كه مي‌توان با آبياري و مصرف نيتروژن مناسب ميزان توليد سويا را در اين منطقه 30 درصد افزايش داد. كه 22 روز از تاريخ كشته بهينه گذشته باشد افت حداكثر عملكرد دانه را به همراه دارد.نتيجه‌گيري: به‌طوركلي مي‌توان گفت خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد سويا در اين منطقه مربوط به محدوديت در منابع بوده و مديريت زراعي در مرحله دوم اهميت قرار دارد كه مي‌توان با آبياري و مصرف نيتروژن مناسب ميزان توليد سويا را در اين منطقه 30 درصد افزايش داد.