مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اثر رژيم آبياري، فاصله رديف كاشت و كود فسفره بر عملكرد و اجزاي عملكرد سياه‌دانه

چكيده فارسي :

سابقه و هدف: آب يكي از عوامل محيطي است كه تأثير عمده‌اي بر رشد و ميزان مواد مؤثره گياهان دارويي دارد. گياهان در طي دوران رشد خود با تنش‌هاي متعدد محيطي مواجه مي‌شوند. هر يك از اين تنش‌ها مي‌توانند بسته به ميزان حساسيت و مرحله رشد گونه گياهي، اثرات متفاوتي بر رشد، متابوليسم و عملكرد آن‌ها داشته باشند. مديريت مصرف عناصر غذايي نيز از جمله عواملي است كه در كنار مديريت مصرف آب عملكرد كمي و كيفي گياهان زراعي و دارويي را تحت تأثير قرار مي‌دهد. فسفر نيز يك ماده مغذي ضروري براي رشد گياه است. به رشد ريشه، بلوغ گياه و رشد بذر كمك مي‌كند. فسفر در كنار نيتروژن و پتاسيم يكي از مهم‌ترين عناصر حيات گياهي است. خاك به دلايل مختلفي از جمله شسته شدن در اثر باران از فسفر تهي مي‌شود. بنابراين، كشاورزي مدرن متكي به استفاده از كودهاي مبتني بر فسفر است. به همين دليل اين مطالعه به منظور بررسي اثر رژيم آبياري، فاصله رديف كاشت و كود فسفره بر عملكرد و اجزاي عملكرد سياه‌دانه طراحي و اجرا شد.مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1396 در مزرعه تحقيقاتي شركت زيباانديشان اصفهان اجرا شد. سه سطح رژيم آبياري (50، 100 و 150 ميلي‌متر تبخير آب از تشتك تبخير كلاسA ) به‌عنوان فاكتور اصلي، سه سطح كود فسفر (0، 75 و 150 كيلوگرم در هكتار سوپرفسفات تريپل) و سه سطح فاصله رديف كاشت (20، 30 و 40 سانتي‌متر) به‌عنوان فاكتورهاي فرعي مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه اثر متقابل سه گانه رژيم آبياري، كود فسفر و فاصله رديف كاشت بر تمام صفات به جز نسبت وزن دانه به كپسول در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. بيشترين تعداد دانه در كپسول (115 عدد)، وزن هزار دانه (2 گرم) و عملكرد دانه در بوته (19.2 گرم بر گياه) از رژيم آبياري 50 ميلي‌متر، فسفر 150 كيلوگرم در هكتار و فاصله رديف كاشت 30 سانتي‌متر، بيشترين عملكرد دانه (5907 كيلوگرم در هكتار) و بيولوژيك (8650 كيلوگرم در هكتار) از رژيم آبياري 50 ميلي‌متر، فسفر 150 كيلوگرم در هكتار و فاصله رديف كاشت 20 سانتي‌متر و بيشترين شاخص برداشت (69.9 درصد) از رژيم آبياري 100 ميلي‌متر، فسفر شاهد و فاصله رديف كاشت 40 سانتي‌متر به دست آمد. نتيجه‌گيري: براساس نتايج به دست آمده در اين آزمايش مي‌توان بيان كرد كه اگرچه با افزايش فاصله رديف و كاهش تراكم، سهم هر بوته از آب، موادغذايي و نور افزايش و اين امر سبب افزايش تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و عملكرد دانه در بوته مي‌شود ولي با توجه به اينكه در زراعت عملكرد دانه به عنوان مهم‌ترين شاخص ارزيابي مي‌باشد لذا در شرايط مشابه رژيم آبياري 50 ميلي‌متر، فسفر 150 كيلوگرم در هكتار و فاصله رديف كاشت 20 سانتي‌متر توصيه مي‌گردد.