ارزيابي سازگاري و عملكرددانه رقم‌هاي گندم ديم در تراكم‌هاي مختلف بذر در شرايط كشت انتظاري مناطق سرد

سابقه و هدف: زمان گلدهي يكي از مراحل نمو كليدي در تعيين سازگاري و عملكرددانه گندم به شمار مي‌آيد و در اين رابطه مديريت زمان كاشت و رقم كه به تطابق هرچه بيشتر اين مرحله با دوره مطلوب گلدهي بيانجامد، در تعيين عملكرددانه گندم اهميت زيادي دارد. اين پژوهش با هدف ارزيابي سازگاري فنولوژيكي رقم‌هاي گندم ديم و تاثير آن بر عملكرددانه با تراكم بذر متفاوت در شرايط كشت انتظار مناطق سرد، انجام شد.مواد و روش‌ها: اين مطالعه طي دو سال زراعي 1399 1397 در دو ايستگاه تحقيقات ديم شيروان و سيساب در استان خراسان شمالي به صورت كرت‌هاي يك بار خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به صورت ديم به اجرا درآمد. در اين آزمايش رقم‌هاي گندم بهاره و زمستانه به عنوان كرت اصلي و پنج تراكم 150، 200، 250، 300 و 350 بذر در مترمربع به عنوان كرت فرعي مورد بررسي قرار گرفتند. مراحل نمو و عملكرد و اجزاي عمكلرددانه در اين مطالعه بررسي شدند.يافته‌ها: ارزيابي مراحل نمو نشان داد كه در شرايط كشت انتظاري مناطق سرد، در سال اول هيچ يك از ارقام گندم مورد بررسي در زمان مطلوب گلدهي، گرده‌افشاني نداشتند اما ارقام بهاره در هر دو سال آزمايش مرحله حساس گلدهي را زودتر و نزديكتر به دوره مطلوب گلدهي نسبت به ارقام زمستانه سپري نمودند. نتايج نشان داد كه در سال اول تفاوت عملكرددانه رقم‌ها معني‌دار بود و رقم زمستانه صدرا با عملكرددانه 1524 كيلوگرم در هكتار كمترين عملكرددانه را نشان داد و عملكرددانه ساير ارقام در دامنه 2110 1880 كيلوگرم در هكتار متغير بود اما تفاوت آن‌ها معني‌دار نبود. در سال دوم تفاوت عملكرددانه ارقام معني‌دار نبود اما درصد دانه باقي مانده در الك به عنوان شاخص كيفي دانه در سال دوم تفاوت معني‌داري نشان داد و از اين نظر ارقام بهاره بر ارقام زمستانه برتري نشان دادند به گونه‌اي كه بيشترين ميزان اين صفت در رقم بهاره آسمان و به ميزان 86 درصد و كمترين ميزان آن در رقم زمستانه باران و به ميزان 52 درصد مشاهده گرديد. عملكرددانه در هر دو سال انجام مطالعه تحت تاثير تراكم بذر قرار نداشت اما در تراكم‌هاي پايين بذر (150 و 200 بذر در مترمربع) پوشش سطح خاك با تاخير اتفاق افتاد. نتيجه‌گيري: بر مبناي نتايج، براي كشت انتظار در مناطق سرد و به ويژه سرد و كم باران، ارقام گندم بهاره آسمان و كريم قابل توصيه هستند گرچه بررسي براي دستيابي به ارقام سازگارتر و پرتوليدتر براي اين شرايط ضروري است. تراكم بذر مطلوب رقم‌هاي گندم در شرايط كشت انتظار ديم در مناطق سرد 300 250 بذر در مترمربع بود.