بهبود عملكرد كمي و كيفي كلزا با استفاده از باكتري Pseudomonas fluorescens به همراه كود شيميايي فسفره

سابقه و هدف: كلزا (Brassica napus L.)، يكي از گياهان مهم در مناطق معتدل است كه به‌عنوان توليدكننده روغن و كنجاله ارزش فراواني براي انسان و دام دارد. فسفر در بهبود كيفيت و كميت دانه‌هاي روغني از جمله كلزا نقش مهمي دارد. منابع كافي فسفات براي توسعه و ريشه‌دهي زودتر و توليد شاخساره بيشتر در مدت زمان كوتاه مورد نياز گياه است. با توجه به تثبيت اين عنصر مغذي در خاك، افزايش قيمت و آلودگي محيط زيست ناشي از كودهاي شيميايي، استفاده از كودهاي زيستي به ويژه انواع باكتري‌هاي حل‌كننده فسفر نقش مهمي در رفع اينگونه مشكلات دارند. لذا هدف از اين پژوهش بررسي نقش كود زيستي فسفره حاوي باكتري Pseudomonas fluorescens در بهبود عملكرد كمّي و كيفي كلزا تحت تأثير مديريت كود فسفره شيميايي بود. مواد و روش‌ها: آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه ياسوج واقع در منطقه دشتروم در سال 1399 انجام شد. عامل اول كود سوپرفسفات‌تريپل در 6 سطح (صفر، 25، 50، 75، 100 و 125 كيلوگرم در هكتار فسفر خالص) و عامل دوم شامل كود زيستي فسفره حاوي باكتري Pseudomonas fluorescens در دو سطح (كاربرد و عدم كاربرد) بودند. صفات اجزاي عملكرد، عملكرد دانه و زيستي و روغن و پروتئين دانه مورد ارزيابي قرار گرفتند.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه كود شيميايي فسفره و باكتري تأثير معني‌داري بر تمامي صفات مورد بررسي داشت. برهم‌كنش كود شيميايي فسفره و باكتري نيز بر تمام صفات مورد بررسي به‌جز شاخص برداشت معني‌دار بود. بيشترين ارتفاع بوته (124.93 سانتي‌متر)، تعداد شاخه جانبي (4)، شاخص كلروفيل برگ (74.20)، عملكرد دانه (5887 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد زيستي (19411.4 كيلوگرم در هكتار) در تيمار 125 كيلوگرم در هكتار فسفر و كاربرد باكتري به‌دست آمد. همچنين با مصرف 125 كيلوگرم در هكتار كود فسفره و كاربرد باكتري بيشترين درصد و عملكرد روغن حاصل شد. همچنين نتايج نشان داد در اكثر صفات مورد بررسي تفاوت معني‌داري بين تيمار كاربرد 50 كيلوگرم كود فسفره+ باكتري با تيمارهاي كاربرد سطوح بالاتر كود فسفره (75، 100 و 125 كيلوگرم) به‌تنهايي وجود ندارد.نتيجه‌گيري: با توجه به برتري سطح 125 كيلوگرم كود فسفره به‌همراه باكتري از لحاظ عملكرد دانه، درصد روغن و عملكرد روغن چنين به نظر مي‌رسد كه اين مقادير كود فسفره و همچنين كاربرد باكتري براي حصول عملكرد مناسب در منطقه مورد آزمايش و مناطق مشابه قابل پيشنهاد باشد. همچنين نتايج نشان مي‌دهد با كاربرد باكتري مي‌توان مصرف كودهاي شيميايي فسفره را كاهش داد.