واكنش دو تيپ رشدي لوبيا چيتي (Phaseolus vulgaris L.) به مديريت علف‌هاي هرز

سابقه و هدف: لوبيا يكي از مهم‌ترين حبوبات در سراسر جهان براي مصرف مستقيم انسان است و منبع غني پروتئين و كربوهيدرات است. لوبيا به دليل رشد كند در مراحل اوليه، براي رقابت با علف‌هاي هرز ضعيف است. بنابراين رقابت با علف‌هاي هرز باعث كاهش قابل توجه عملكرد دانه در پايان فصل رشد مي‌شود. رقابت علف‌هاي هرز نوعي تنش غيرزنده است كه بر عملكرد گياه تأثير مي‌گذارد. ارقام لوبيا چيتي (Phaseolus vulgaris L.) با ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و ژنتيكي متفاوت در حضور علف‌هاي هرز واكنش‌هاي متفاوتي از خود نشان مي‌دهند كه در نهايت ممكن است منجر به تفاوت احتمالي عملكرد شود. هدف از اين پژوهش بررسي اثر مديريت‌هاي مختلف شيميايي و غيرشيميايي كنترل علف‌هاي هرز بر عملكرد ارقام رشد محدود و نامحدود لوبيا مي‌باشد.مواد و روش‌ها: اين آزمايش در مزرعه‌اي در شهرستان بهشهر استان مازندران در سال زراعي 1400 اجرا شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. عامل اول: روش‌هاي مختلف كنترل علف هرز: (1) علف‌كش تريفلورالين به‌صورت پيش كاشت به مقدار 2.5 ليتر در هكتار، (2) علف‌كش تريفلورالين به مقدار 2.5 ليتر در هكتار+ يك مرحله وجين، (3) مالچ گندم به مقدار دو تن در هكتار؛ (4) بنتازون 50% دز توصيه‌شده؛ (5) بنتازون 75% دز توصيه‌شده؛ (6) بنتازون 100% دز توصيه‌شده؛ (7) شاهد عاري از علف هرز، (8) شاهد با علف هرز و عامل دوم شامل ارقام لوبيا چيتي: (1) رقم صدري (تيپ رشدي رشد نامحدود) و (2) رقم نگين (تيپ رشدي رشد محدود) است. در مرحله برداشت نهايي نوع گونه‌هاي علف هرز، تراكم، وزن خشك علف‌هاي هرز اندازه‌گيري شد. همچنين، صفات شاخص سبزينگي، ارتفاع، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه فرعي، تعداد برگ در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك لوبيا چيتي بررسي شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد گونه‌هاي تاج خروس ريشه قرمز (Amaranthus retroflexus L.) و خرفه (Portulaca oleracea L.) بيشترين فراواني نسبي را در مزرعه داشتند. بيشترين تراكم و وزن خشك علف‌هاي هرز در تيمار شاهد بدون وجين مشاهده شد و در بين تيمارهاي مديريت علف هرز، تيمارهاي مالچ و بنتازون 100% دز توصيه‌شده سبب كاهش تراكم و وزن خشك علف هرز در دو رقم نگين و صدري شد. در بين تيمارهاي مديريت علف هرز بيشترين ارتفاع، تعداد برگ، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك در تيمار مالچ و بنتازون 100% دز توصيه‌شده مشاهده شد. كاربرد تيمارهاي تريفلورالين و بنتازون ۵۰ درصد كمترين اثر را در كنترل علف‌هاي هرز داشتند. بيشترين مقدار عملكرد دانه رقم صدري (2426.01 كيلوگرم بر هكتار) و رقم نگين (1957.11 كيلوگرم بر هكتار) در تيمار شاهد عاري از علف هرز مشاهده شد. رقم صدري با رشد نامحدود خود قدرت رقابتي بالاتري با علف‌هاي هرز دارد و عملكرد بيشتري نيز نسبت به رقم نگين داشت.نتيجه‌گيري: به طور كلي مي‌توان نتيجه گرفت رقم صدري با قدرت رقابتي بالاتر و داشتن خصوصيات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي نسبت به رقم نگين در مقابل علف هرز بهتر عمل كرد و در بين تيمارهاي مديريت علف هرز نيز، تيمار غيرشيميايي مالچ و تيمار شيميايي بنتازون 100% دز توصيه‌شده درصد عملكرد بهتري داشتند.