تعيين مناسب ترين ميزان آب مصرفي و نيتروژن ذرت دانه اي در شهر شيروان

مقدمه: آب و نيتروژن به‌عنوان دو عامل اصلي محدودكننده دستيابي به حداكثر محصول در كشاورزي شناخته شده‌اند. به همين دليل، استفاده از كود نيتروژن در افزايش محصولات كشاورزي سهم بسزايي دارد. با اين حال، مصرف بي‌رويه اين كودها ممكن است به‌ دليل كارايي پايين آنها باشد. بنابراين، بررسي چالش‌هاي موجود در خصوص كمبود منابع آب و مديريت نامناسب مصرف نيتروژن بسيار مهم است. در اين پژوهش، با توجه به چالش‌هاي موجود در خصوص كمبود منابع آب و مديريت نامناسب مصرف نيتروژن، بررسي صورت گرفته است. مواد و روش‌ها: اين آزمايش در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشـگاه آزاد شيروان در سال‌هاي زراعي 1399 و 1400 اجرا شد. اين آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده نواري در سه تكرار و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي انجام گرفت. سه سطح 50، 75 و 100 درصد نياز آبي گياه به‌‌عنوان كرت اصلي و پنج سطح صفر (N0)، 100 (N100)،200 (N200)، 300 (N300)، و 400 (N400) كيلوگرم نيتروژن در هكتار در كرت‌هاي فرعي در نظر گرفته شد.يافته‌ها: اكثر صفات مربوط به اجزاي عملكرد در سال دوم مقادير بالاتري نسبت به سال اول اجراي آزمايش داشتند. همچنين ارتفاع بوته، وزن دانه، تعداد رديف در بلال و تعداد دانه در رديف در تيمار 100 درصد نياز آبي نسبت به تيمار 50 درصد نياز آبي، برتري داشتند. تيمار كاربرد 400 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن، ارتفاع بوته 4/24 درصد، تعداد رديف در بلال 6/24 درصد، دانه در رديف 8/23 درصد، وزن صددانه 24 درصد، عملكرد بيولوژيك 2/24 درصد نسبت به تيمار عدم كاربرد كود نيتروژن برتري داشتند.نتيجه گيري نهايي: افزايش مصرف كود نيتروژن منجر به بهبود عملكرد و اجزاي عملكرد گرديده است تنها عاملي كه در اثر كاربرد مقدار آب بيش‌تر كاهش يافته است كارايي مصرف آب است. عملكرد دانه در شرايط 100 درصد نياز آبي 38 درصد بيش‌تر از شرايط 50 درصد نياز آبي بود. تفاوت بين دو تيمار 100 و 50 درصد نياز آبي براي عملكرد بيولوژيك در سال اول 5/49 درصد و در سال دوم 24 درصد بود. همچنين با افزايش كاربرد كود نيتروژن، عملكرد دانه نيز روند افزايشي داشت با اين حال به ويژه در سال دوم بين تيمار 300 و 400 كيلوگرم كود نيتروژن اختلاف آماري معني‌داري مشاهده نشد بنابراين براي دستيابي به عملكرد مناسب مقادير 300 كيلوگرم در هكتار قابل توصيه است. كارايي مصرف كود تحت تاثير نياز آبي قرار گرفت، به‌طوري كه در مقدار مشخص كود نيتروژن (به‌طور مثال 100 كيلوگرم كود) كارايي مصرف نيتروژن در شرايط تامين 100 درصد نياز آبي به‌طور معني‌داري بالاتر از شرايط 50 درصد نياز آبي بود. در تيمار كاربرد 100 كيلوگرم كود نيتروژن كارايي مصرف نيتروژن در تيمار 100 درصد نياز آبي 5/111 و در تيمار 50 درصد نياز آبي 3/74 كيلوگرم بر كيلوگرم بود و با كاهش مصرف آب، كارايي نيتروژن 33 درصد كاهش يافت. در شرايطي كه آب كافي در اختيار كشاورزان براي آبياري وجود ندارد نبايد از كود نيتروژن به ميزان بالا استفاده نمايند چون بازدهي چنداني ندارد و تنها منجر به آلودگي محيط زيست و هدر رفت سرمايه خواهد شد.