اثر كود دامي-شيميايي و زئوليت بر صفات مورفو-فيزيولوژيك دو رقم لوبيا قرمز (Phaseolus vulgaris L.)

سابقه و هدف: استفاده توأم از كودهاي دامي و شيميايي و استفاده از زئوليت در پرورش لوبيا مي‌تواند نقش مؤثري در كاهش مصرف كودهاي شيميايي و كمك به تأمين متعادل مواد مغذي داشته باشد. واكنش ارقام نيز به عوامل زراعي مختلف متفاوت است. لذا اين پژوهش با هدف بررسي برخي واكنش‌هاي بيوشيميايي و عملكرد دو رقم لوبيا قرمز در پاسخ به تركيب كود دامي و اوره به‌همراه زئوليت انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمايشي به‌صورت فاكتوريل با سه فاكتور در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط اقليمي شهرستان ازنا در استان لرستان در بهار 1395 و 1396 اجرا شد. عامل‌ها شامل دو رقم لوبيا قرمز گلي (رونده و رشد نامحدود) و اختر (ايستاده و رشد محدود)، پنج نسبت كود دامي و شيميايي (0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 درصد كود دامي:اوره) و چهار سطح زئوليت (عدم مصرف زئوليت و مصرف 3، 6 و 9 تن در هكتار) بود. بر اساس آزمون خاك، مقدار 100 كيلوگرم درهكتار نيتروژن از منبع كود اوره و 20 تن در هكتار كود دامي (كود گوسفندي پوسيده) مصرف شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد بيشترين ارتفاع بوته، ارتفاع اولين غلاف از سطح زمين، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملكرد دانه در هر دو رقم گلي (به‌ترتيب79.7 و 9.5 سانتي‌متر، 37.8 دانه، 38.4 گرم و 2341 كيلوگرم در هكتار) و اختر (به‌ترتيب70.4 و 7.3 سانتي‌متر، 44.3 دانه، 52.4 گرم و 2630 كيلوگرم در هكتار) از تيمار 50:50 دامي:شيميايي و شش تن در هكتار زئوليت بدست آمد. از طرفي، در رقم گلي، بيشترين كاتالاز اندام هوايي (2.72 OD ميكروگرم پروتئين بر دقيقه) از تيمار 0:100 دامي:شيميايي و عدم مصرف زئوليت حاصل شد؛ در حالي‌كه در رقم اختر، بيشترين كاتالاز اندام هوايي (2.12 OD ميكروگرم پروتئين بر دقيقه) از تيمار 100:0 دامي:شيميايي و سه تن در هكتار زئوليت بدست آمد. در سال اول، بيشترين كربوهيدرات‌هاي محلول (8.07 ميلي گرم بر گرم) و پراكسيداز اندام هوايي (3.03 واحد ميكروگرم پروتئين بر دقيقه) از رقم گلي در تيمار 0:100 دامي:شيميايي و بيشترين عملكرد پروتئين (526 كيلوگرم در هكتار) از رقم اختر در تيمار 75:25 دامي:شيميايي به‌دست آمد، اما در سال دوم، بيشترين كربوهيدرات‌هاي محلول (8.65 ميلي گرم بر گرم) از رقم اختر در تيمار 0:100 دامي:شيميايي، بيشترين پراكسيداز اندام هوايي (3.33 واحد ميكروگرم پروتئين بر دقيقه) از رقم گلي در تيمار 25:75 دامي:شيميايي و بيشترين عملكرد پروتئين (611 كيلوگرم در هكتار) از رقم اختر در تيمار 50:50 دامي:شيميايي حاصل شد. در سال‌هاي اول و دوم، بيشترين شاخص برداشت (به‌ترتيب 41.5% و 43.7%) از رقم اختر در تيمار 50:50 دامي:شيميايي حاصل شد.نتيجه‌گيري: در مجموع رقم اختر با استفاده از كود 50:50 دامي: شيميايي و شش تن در هكتار زئوليت براي دستيابي به حداكثر عملكرد دانه و پروتئين توصيه مي‌شود.