تاثير محلول‌پاشي نانوسيليكون بر عملكرد دانه و برخي صفات فيزيولوژيك لوبيا چيتي تحت شرايط محدوديت آبي

سابقه و هدف: در مناطق خشك و نيمه‌خشك، تنش خشكي موجب كاهش رشد و عملكرد گياه زراعي مي‌شود. چندين راهبرد براي كاهش اثرات منفي ناشي از تنش‌هاي محيطي بر رشد و عملكرد گياهان زراعي وجود دارد. يكي از راه‌كارهاي مناسب براي بهبود صفات فيزيولوژيكي و عملكردي و افزايش تحمل گياهان زراعي در شرايط تنش خشكي، استفاده از ‌سيليكون است. سيليكون با تاثير بر فرايند فتوسنتز موجب افزايش عملكرد و كيفيت محصول در شرايط نامساعد محيطي مي‌شود. از اين رو، اين پژوهش با هدف بررسي تاثير كاربرد نانوسيليكون بر عملكرد دانه، محتواي مالون‌دي‌آلدهيد و برخي صفات فيزيولوژيك لوبيا چيتي تحت شرايط خشكي انتهاي فصل انجام شد.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسي تأثير ‌‌محلول‌پاشي نانوسيليكون بر ويژگي‌هاي فيزيولوژيك و عملكردي لوبياچيتي تحت تنش خشكي انتهاي فصل، آزمايشي به‌صورت اسپيليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 1399-1398 اجرا شد. عامل‌هاي مورد بررسي شامل آبياري در دو سطح (آبياري كامل و قطع آبياري از مرحله 50% گلدهي تا انتهاي فصل رشدي) به‌عنوان كرت اصلي و غلظت‌هاي نانو‌سيليكون در سه سطح (صفر (شاهد)، 1 و 3 ميلي‌مولار) به‌عنوان كرت فرعي بودند. محلول‌پاشي با نانوسيليكون در سه مرحله (6 تا 8 برگي، مرحله 50 درصد گلدهي و مرحله 50 درصد غلاف‌بندي) انجام شد. صفات شاخص كلروفيل برگ، هدايت الكتريكي مواد نشت يافته، محتواي مالون‌دي‌آلدهيد، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن صد‌دانه، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، شاخص كلروفيل، هدايت الكتريكي، محتواي مالون‌دي‌آلدهيد، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك در سطح احتمال يك درصد وصفت تعداد دانه در بوته در سطح احتمال 5 درصد، تحت تاثير تيمار‌هاي آبياري و نانوسيليكون قرار گرفتند. همچنين تاثير عامل‌هاي آبياري و نانوسليكون بر صفات تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه به‌ترتيب در سطح احتمال 5 و يك درصد معني‌دار بودند. با اعمال تنش خشكي انتهاي فصل، محتواي مالون‌دي‌آلدهيد برگ و هدايت الكتريكي مواد نشت يافته به‌ طور معني‌داري افزايش و شاخص كلروفيل برگ (44/%14)، صفات زراعي و عملكرد دانه (18/%14) بوته‌هاي لوبياچيتي به‌طور معني‌داري كاهش يابد. در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي، محلول‌پاشي بوته‌هاي لوبياچيتي با غلظت‌هاي 1 و 3 ميلي‌مولار نانوسيليكون سبب شد تا شاخص كلروفيل برگ، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي در بوته‌ها، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته به‌طور معني‌داري افزايش يابد. بيشترين شاخص كلروفيل برگي و عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك در واحد سطح با كاربرد غلظت 3 ميلي‌مولار نانوسيليكون حاصل شد. نتيجه‌گيري: در شرايط مساعد و نامساعد محيطي، محلول‌پاشي بوته‌هاي لوبياچيتي با نانوسيليكون تأثير مثبت و معني‌داري بر صفات فيزيولوژيك و زراعي در لوبياچيتي داشت. نانوسيليكون عملكرد دانه لوبيا چيتي را در شرايط تنش خشكي به‌واسطه‌ي بهبود شاخص كلروفيل و برخي صفات زراعي همچون ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته افزايش دهد. در بين تيمارهاي مورد مطاله بيش‌ترين افزايش در صفات فيزيولوژيك و عملكردي لوبياچيتي در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي در تيمار كاربرد 3 ميلي‌مولار نانوسيليكون حاصل شد. از اين رو مي‌توان كاربرد غلظت 3 ميلي‌مولار نانوسيليكون را به‌عنوان راه‌كار مؤثر براي تعديل اثرات تنش خشكي پيشنهاد كرد.