ارزيابي خدمات پايگاه اطلاعات علمي ايران (گنج) بر پايه مدل اي‌كوال و ارائه راهكارهايي براي بهبود آن

پايگاه اطلاعات علمي ايران (يا «گنج»)، تنها پايگاه جامع اطلاعات پايان‌نامه‌ها/ رساله‌هاي دانش‌آموختگان كشور و از معتبرترين و پربازديدترين پايگاه اطلاعات علمي در كشور به‌شمار مي‌رود. امروزه، ابزارهايي همانند پايگاه «گنج» از نيازهاي كليدي براي پشتيباني از فعاليت‌ها و خدمات پژوهشي و دانشگاهي در مؤسسه‌هاي آموزش عالي هستند. از اين رو، گسترش و كارآمدتر كردن اين ابزارها مي‌تواند كارآمدي نظام‌هاي پژوهشي و آموزشي را در پي داشته باشد. اما گسترش و كارآمدتر كردن اين ابزارها بدون سنجش و ارزيابي فعاليت‌ها و خدماتشان شدني نيست. بنابراين، اين پژوهش با هدف ارزيابي پايگاه «گنج» و آگاهي از ديدگاه‌هاي كاربران اين پايگاه به‌منظور بهبود خدمات انجام شده است. به‌منظور انجام اين ارزيابي، ديدگاه‌هاي 577 كاربر اين سامانه دربارۀ سه بُعد كليدي مدل «اي‌كوال»، يعني كاربردپذيري، كيفيت اطلاعات، و تعامل خدمت در يك پيمايش برخط گردآوري و تجزيه‌وتحليل شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان دادند كه بيشترين ميزان رضايت كاربران از ويژگي‌هاي پايگاه «گنج» مربوط به بُعد «كاربردپذيري» پرسشنامه‌ «اي‌كوال» است (با ميانگين 5.32). در برابر اين، كمترين ميزان رضايت كاربران از ويژگي‌هاي پايگاه «گنج» مربوط به بُعد «كيفيت اطلاعات» پرسشنامه‌ «اي‌كوال» است (با ميانگين 5.10). افزون ‌بر اين، يافته‌هاي آمار استنباطي نشان دادند كه تفاوت ديدگاه كاربران با اشتغال آموزشي گوناگون در بُعدهاي گوناگون «اي‌كوال»، يعني كاربردپذيري (اندازه‌ «اف» = 0.376 و معيار تصميم = 0.865)، كيفيت اطلاعات (خي دو = 6.771 و معيار تصميم = 0.238)، تعامل خدمت (خي دو = 2.751 و معيار تصميم = 0.738) از ديدگاه آماري معنادار نيست. ولي ارتباط ميان سابقه‌ آشنايي كاربران با پايگاه «گنج» و ديدگاه آنان درباره‌ ميزان كاربردپذيري اين پايگاه از ديدگاه آماري معنادار است (ضريب همبستگي = 0.106 و معيار تصميم = 0.011). از اين رو، مي‌توان گفت كه هرچه سابقۀ آشنايي كاربران با پايگاه «گنج» بيشتر باشد، ميزان رضايت آنان از كاربردپذيري اين پايگاه بيشتر است. همچنين، بر پايۀ يافته‌هاي پژوهش، هرچه ميزان بهره‌برداري كاربران از پايگاه «گنج» بيشتر باشد، ميزان رضايت آنان از كاربردپذيري، كيفيت اطلاعات، و تعامل خدمت اين پايگاه بيشتر است. بر پايۀ يافته‌هاي اين پژوهش مي‌توان نتيجه گرفت كه رضايت كاربران از پايگاه «گنج» در هر سه بُعد ابزار «اي‌كوال» در سطح بالايي است؛ با اين حال، نبايد از بهبود مستمر اين پايگاه چشم‌پوشي كرد. از راهكارهايي كه مي‌توانند به بهبود پايگاه «گنج» ياري رسانند مي‌توان به افزودن جزئيات بيشتر به ركوردها (مانند افزودن چكيدۀ انگليسي)، كارآمدتر كردن كاوش در پايگاه، و كوتاه كردن زمان «امبارگو» (تأخير در دسترسي به فايل‌هاي تمام‌متن) اشاره كرد.