طراحي هستي‏ نگاري‏ كودكان ‏و ‏نوجوانان به ‏عنوان ابزار بازنمون دانش با تكيه بر روش مهندسي مجدد

هدف اين پژوهش شناسايي و ترسيم روابط موجود ميان مفاهيم حوزه كودكان و نوجوانان و طراحي هستي‏نگاري اين حوزه‏ با استفاده از ابزارهاي بازنمون دانش است. در اين پژوهش طراحي مفهومي هستي‏نگاري با استفاده از روش مث‏آنتولوژي صورت پذيرفته و بر اساس مراحل اين روش‏ ساختار تاكسونومي آن از رده‏بندي دهدهي ديويي اقتباس و براي استخراج فرهنگ واژه‏ها، مدخل‏هاي «اصطلاحنامه‌ اصكا (اصطلاحنامه‌ كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان)» و «سرعنوان‏هاي موضوعي كودكان» استفاده شده است. به‏منظور مهندسي مجدد اصطلاحنامه و سرعنوان‏هاي ‏موضوعي و تبديل آنها به هستي‏نگاري، استاندارد ايزو 25964 به كار رفت. همه مفاهيم «اصطلاحنامه» و «سرعنوان‏هاي موضوعي» به‏عنوان كلاس‏هاي هستي‏نگاري و اصطلاحات اصطلاحنامه به‏عنوان برچسب كلاس‏ها در نظر گرفته شد. تعاريف، يادداشت‏هاي دامنه، و ديگر يادداشت‏ها و اطلاعات به توضيحات تبديل شد. روابط سلسله‏مراتبي به‏عنوان روابط سلسله‏مراتبي عام در هستي‏نگاري در نظر گرفته و از طريق اصل زيركلاسي نمايش داده شدند. روابط وابسته كه نشان‏دهنده روابط غيرسلسله‏مراتبي است، توسط پژوهشگر به‏صورت دقيق به روابط ‏معنايي بين دو مفهوم هستي‏نگاري تعيين گرديد. ابزار به‏كاررفته براى رسمي‏سازي، استخراج ساختار مفهومي و رمزگذاري و ساخت هستي‏نگاري، نرم‏افزار «پروتژه» ويرايش ۵.۵.۰  است. طي فرايند ساخت اين هستي‏نگاري، خروجي‏هاي نرم‏افزار مورد ارزيابي متخصصان حوزه قرار گرفت. نتايج نشان مي‏دهد كه هستي‏نگاري كودكان و نوجوانان در سيزده كلاس اصلي تشكيل‏ شده و در آن چهار نوع ويژگي تفسيري به‏ كا‏ر رفته است. اين هستي‏نگاري شامل 44 نوع ويژگي شيء و 20 نوع ويژگي داده و 305 نمونه است. روايي صوري و محتوايي ساختار مفهومي اين هستي‏نگاري را متخصصان حوزه‌ كودكان و نوجوانان با استفاده از فن «دلفي» تأييد كردند. در مرحله‌ ارزيابي هستي‏نگاري براي رد يا تأييد صحت كار و اعتبار هستي‏نگاري، ضريب كاپاي فليس به‏ كار رفت و از آنجا كه در پنج مؤلفه پژوهش ضريب كاپاي فليس عددي نزديك به يك به ‏دست آمد، اين موضوع بيانگر توافق بيشتر ميان ارزيابان و نشان‏دهنده‌ اين است كه هستي‏نگاري از پايايي مطلوبي برخوردار است. با توجه به يافته‏هاي پژوهش مي‏توان بيان كرد كه اصطلاحنامه و سرعنوان‏هاي موضوعي كودكان از ابزارهاي مناسب جهت گردآوري مفاهيم و اصطلاحات هستي‏نگاري است. همچنين هستي‏نگاري كودكان و نوجوانان مي‏تواند به‏عنوان يكي از ابزارهاي مفيد و كارآمد بازنمون دانش در اين حوزه باشد. اين ابزار ضروري مي‏تواند مبنايي براي گسترش و توسعه‌ اصطلاحات و مفاهيم آتي اين حوزه باشد و با به‏كارگيري اين هستي‏نگاري در نظام‏هاي دانش‏بنيان مي‏توان به بهبود نظام‏هاي بازيابي، فرايندهاي خودكار استدلال، طراحي نظام‏هاي هوشمند و مهندسي دانش در حوزه كودكان و نوجوانان ياري رساند.