بررسي فرصت‏ هاي شغلي رشته علم اطلاعات و دانش‏ شناسي و مطابقت آن با سرفصل‏ هاي درسي دانشگاهي اين رشته در ايران: مرور نظام‏مند

تجزيه‏وتحليل آگهي‏هاي شغلي منعكس‏كننده انتظارات كارفرمايان در ارتباط با مسئوليت‏ها و صلاحيت‏هاي شغلي براي دانش‏آموختگان جهت ورود به بازار كار است. اين روش براي دانشجويان و برنامه‏ريزان اين فرصت را مي‏دهد تا در تدوين سرفصل‏هاي درسي دانشگاهي حوزه خود آموزش‏هاي مناسب را بگنجانند. بنابراين، هدف پژوهش حاضر بررسي فرصت‏هاي شغلي حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسي در جهان و مطابقت با سرفصل‏هاي درس‏هاي دانشگاهي اين حوزه در ايران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ روش گردآوري داده‏ها از نوع كيفي است كه با تكنيك مرور نظام‏مند انجام شده است. مقالات با پيروي از دستورالعمل‏هاي ترجيحي «پريزما» براي مرور ادبيات تحقيق از دو پايگاه اطلاعاتي مهم علمي «اسكوپوس» و «وب آو ساينس» بازيابي، و پس از غربالگري و ورود به مطالعه از لحاظ هدف پژوهش، عناوين شغلي، سرفصل درس‏هاي موجود در مقالات، جامعه هدف و فضاي دسترسي مورد بررسي قرار گرفتند. جامعه آماري را متوني پوشش مي‏دهند كه طي سال‏هاي 1923 تا 2023 به‏زبان لاتين منتشر شده‏اند. پس از جست‏وجو در پايگاه‏هاي اطلاعاتي و بازيابي 11968 مدرك، به پاكسازي و حذف موارد همپوشاني اقدام شد، و سرانجام 223 مدرك مرتبط با فرصت‏ها و مهارت‏هاي شغلي حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسي گزينش شد. فرصت‏هاي شغلي متنوعي در اختيار دانش‏آموختگان حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسي وجود دارد، اما با وجود رشد شغلي اين حوزه و با توجه به تحليل محتواي سرفصل‏هاي تدوين‏شده توسط «وزارت علوم تحقيقات و فناوري» در ايران، هرچند برخي از سرفصل‏هاي درسي عناوين شغلي را تا حدودي پوشش مي‏دهند، اما اين ميزان كافي نيست. يافته‏ها نشان مي‏دهد كه عناوين شغلي يافت‏شده در 7 دسته شغلي شامل پست‏هاي خدمات فني، پست‏هاي خدمات اطلاعاتي، پست‏هاي پژوهشي، پست‏هاي آموزشي، پست‏هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات، پست‏هاي مرجع و مهارت‏هاي مديريتي دسته‏بندي شدند. نتايج نشان داد كه سرفصل‏هاي مرتبط با علوم كامپيوتر و برنامه‏نويسي هرچند از سرفصل‏هاي مورد نياز براي پاسخگويي به بازار كار با توجه به عناوين شغلي است، اما اين سرفصل‏ها به‏ميزان كافي در درس‏هاي حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسي تدوين نشده‏اند. به‏طور كلي، نتايج نشان مي‏دهد كه لزوم بازنگري در تدوين محتواي سرفصل‏هاي درس‏هاي دانشگاهي براي ارائه تخصص و  صلاحيت مورد نياز براي دانش‏آموختگان از خلأ‏هاي اصلي در مقاطع كارشناسي و سپس كارشناسي ارشد و دكتري  اين حوزه در ايران است. گسترش برنامه درسي با رويكردي بين‏ رشته‏اي و استفاده از فناوري‏هاي نوين براي توسعه مهارت‏ها در اين حوزه يك ايده قابل اجراست.