وضعيت سواد محيط زيست و ارتباط آن با اخلاق زيست محيطي در بين دانش آموزان مدارس دوره متوسطه

زمينه. براي طرح هر برنامه آموزشي در زمينه ارتقا فرهنگ زيست محيطي دانش آموزان، بايد وضعيت جاري سواد زيست محيطي آنان مورد سنجش قرار گيرد. لذا هدف اين تحقيق ارزيابي سواد حفاظت محيط زيست و ارتباط آن بااخلاق زيست محيطي دانش آموزان دوره متوسطه به عنوان نسل جوان يك كشور خاورميانه اي بود. روش كار. اين پژوهش توصيفي - پيمايشي در شهر خوي مركز شهرستان خوي در استان آذربايجان غربي در ايران در سال 1401انجام شده است. جامعه نمونه 14.000 دانش آموز دوره متوسطه اين شهر بود. حجم نمونه براساس فرمول كوكران 350 نفر تعيين شد و به صورت خوشه اي دو مرحله اي انتخاب گرديدند. ابزار گردآوري اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته در چهار بخش دانش، نگرش، عملكرد و اخلاق محيط زيست بود. روايي پرسشنامه به وسيله پانل خبرگان از حوزه ي محيط زيست و آموزش و پرورش به تعداد سه نفر از هر كدام از طريق فرم سنجش استاندارد نسبت روايي محتوا (CVR) انجام گرديد. نسبت روايي پرسشنامه بالاتر از 79/ 0 محاسبه شد. پايايي پرسشنامه در يك جامعه كوچك مقدماتي (مطالعه پايلوت) انجام شد و مقدار پايايي با استفاده از آزمون آلفاي كرونباخ 76/ 0 محاسبه شد. داده هاي پرسشنامه با استفاده از نرم افزار اكسل جمع آوري شد و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ي 22 با آزمون هاي آماري ناپارامتريك من ويتني و اسپيرمن تجزيه و تحليل گرديدند. يافته ها. نمره ميانگين دانش محيط زيست 6/ 87، نگرش 5/ 84، عملكرد 6/ 50 و اخلاق 82 درصد به دست آمد. بين اين چهار متغير همبستگي معني داري با ضرايب همبستگي دانش با نگرش 51/ 0، دانش با رفتار 2/ 0، دانش با اخلاق 36/ 0، نگرش با رفتار 47/ 0، نگرش با اخلاق 51/ 0 و رفتار با اخلاق 47/ 0 به دست آمد. با افزايش پايه تحصيلي، نمره دانش زيادتر شده اما تاثيري روي سه متغير ديگر نداشت. متغير ميزان تحصيلات والدين دانش آموزان، فقط روي مولفه ي دانش تاثير مثبت داشت. اختلاف در نمرات دانش، نگرش و اخلاق پسران و دختران معني دار نبود اما نمره رفتار پسران پنج درصد بيشتر بود. بين نمرات هر چهار متغير با وضعيت مالي خانواده ارتباط معني داري وجود نداشت. نتيجه گيري. دانش آموزان دوره متوسطه اول شهر خوي سطح دانش، نگرش و اخلاق نسبتا مطلوب (نمره 85 درصد) اما سطح رفتار و عملكرد زيست محيطي ضعيف (6/ 50 درصد) داشتند. لذا استنباط مي شود دانش و نگرش كسب شده عميق و موثر نبوده تا منجر به بهبود مطلوب رفتار محافظتي از محيط زيست شود بنابراين لازم است از سطح پيش دبستاني و دبستان سواد و اخلاق زيست محيطي كودكان فرهنگ سازي گردد.