اثربخشي رفتار درماني شناختي متمركز بر انديشناكي در كاهش ميزان انديشناكي، علايم افسردگي و بهبود راهبردهاي حل مساله

اهداف: انديشناكي در دهه‌‎هاي اخير به عنوان يك مولفۀ فراتشخيصي در سبب‎‌شناسي و تداوم اختلال افسردگي، اختلالات اضطرابي و انواع ديگر اختلالات رواني و جسمي دخيل شناخته شده است. در تازه‌‎ترين رويكرد مرتبط، انديشناكي به عنوان يك عادت ذهني فرمول‎‌بندي شده و هدف اصلي درمان قرار مي‎‌گيرد. اين پژوهش با هدف بررسي اثربخشي رفتار درماني شناختي متمركز بر انديشناكي در كاهش ميزان انديشناكي، علايم افسردگي و بهبود راهبردهاي حل مساله، انجام شد. مواد و روش‎‌ها: طرح پژوهش شامل طرح تجربي تك آزمودني با خطّ پايۀ چندگانه و اندازه‌گيري مكرّر است. هفت نفر از طريق نمونه‌‎گيري هدفمند، يك نفر به عنوان شركت‎‌كنندۀ آزمايشي (زن) و شش نفر گروه نمونه (سه زن و سه مرد) در يازده الي بيست جلسۀ هفتگي 60 دقيقه‌‎اي شركت كردند. ابزارهاي پژوهش شامل مصاحبۀ ساختاريافتۀ تشخيصي براي DSM-IV (SCID)، مقياس سبك پاسخ (RSQ)، مقياس افسردگي بك-ويراست دوّم و مقياس حل مسالۀ كسيدي و لانگ بودند. براي سنجش عملياتي ميزان كارآيي نتايج پژوهش، ملاك‎‌هاي اندازۀ تغيير (درصد بهبود و شاخص تغيير پايا)، كليّت تغيير، عموميت تغيير، ميزان پذيرش، ايمني و ثبات مورد بررسي قرار گرفتند. يافته‎‌ها: 50/6 درصد كاهش در نمرات RSQ و 51/6 درصد كاهش در نمرات BDI-II به صورت ميانگين در پنج نفر از شركت‎‌كنندگان مشاهده شد. اين ميزان بهبود در پيگيري يك ماهه حفظ شد. هم چنين، تغييرات نسبي در راهبردهاي حل مسالۀ افراد به وجود آمد. نمرات افراد در شاخص گرايش از مقياس حل مساله كسيدي و لانگ بهبود نسبي نشان داد. در شش نفر، تشخيص اختلال افسردگي اساسي برطرف شد. نتيجه‌‎گيري: با توجّه به نقش برجستۀ انديشناكي در بروز و تداوم و افزايش احتمال عود/بازگشت اختلال افسردگي و نقش آن در سبب‌شناسي و تشديد ساير اختلالات روان شناختي و جسمي، درمانگران مي‌‎توانند از رويكرد مذكور، به تنهايي يا به همراه ساير رويكردهاي درماني براي تضعيف عادت انديشناكي و تسهيل فرآيند روان درماني و كاهش احتمال عود/بازگشت علايم استفاده كنند.