نقش بازيگران فرامنطقه‌اي در ترتيبات امنيتي خليج‌ فارس

رقابت و درگيري‌ در منطقه راهبردي خليج‌ فارس با توجه به تعدد ذينفعان در سطح منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي كه درگير آن هستند، منبع بي‌ثباتي قابل‌توجهي بوده و عرصه منطقه‌اي را نيز تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. در زمينه نقش بازيگران فرامنطقه‌اي در قبال امنيت خليج‌فارس و با توجه به اينكه در سال‌هاي اخير روندهاي امنيتي خليج فارس با تنوع مشاركت‌ها و همكاري‌هاي دفاعي مواجه بوده است، به‌طور كلي دو رويكرد غالب وجود دارد. رويكرد اول بر اساس واقعيت‌هاي منطقه‌اي، درگيري‌ها و رقابت‌هاي پيچيده است. در اين رويكرد براي اطمينان از حفظ توازن قوا، شكل‌گيري اتحادها و به حداكثر رساندن توان نظامي و بازدارندگي لازم است. رويكرد دوم كه يك ساختار امنيتي جامع مربوط به همكاري در زمينه‌هاي تجاري، محيط‌زيست، انرژي، امنيت خطوط دريايي و مبارزه با تروريسم است، استراتژي مناسبي براي دستيابي تدريجي به يك سيستم امنيتي با مشاركت همه طرف‌ها را توصيه مي‌كند. ازاين‌رو، پرسش‌ پژوهش اين‌گونه است كه انگيزه اين روندهاي امنيتي چيست و آن‌ها به چه ترتيباتي در منطقه اشاره مي‌كنند و آيا پويايي‌هاي موردنظر احتمالا منجر به تغيير شكل عميق امنيت خليج فارس مي‌شود يا كه خير؟ فرض بر اين است كه با توجه به نوسانات مداوم در اين منطقه استراتژيك، شروع و اجراي سازوكار امنيتي كه تمام عوامل مرتبط را درگير كند قطعاً موضوعي است كه نياز به توجه بيشتر دارد. بدين اعتبار، چنين سازوكاري وجود ندارد و ترتيبات و رژيم‌هاي امنيتي موجود بستري را ارائه نمي‌دهند كه همه بازيگران حوزه خليج‌فارس به‌خصوص ايران و عربستان در آن با يكديگر تعامل‌هاي امنيتي و دفاعي داشته باشند.