تحليل عدم تعادل‌هاي فضايي در توسعه اقتصادي ايران: كاربرد رهيافت شاخص تركيبي

توسعه فضايي ايران: نابرابري اقتصادي استان‌ها موجب رشد نامتوازن،برنامه‌ريزي متوازن و مديريت صحيح براي توسعه اقتصادي يكنواخت ضروري است. بنابراين،تحقيق حاضر با هدف تحليل عدم تعادل‌هاي فضايي در توسعه اقتصادي ايران انجام شد. اين تحقيق بر مبناي هدف،كاربردي و از نظر ماهيت و روش،توصيفي-تحليلي بوده است. جامعه آماري شامل 31 استان ايران و روش تحقيق مبتني بر تلفيق 30 شاخص اقتصادي در يك شاخص تركيبي نهايي بود. نابرابري هر شاخص در بين استان ها با محاسبه ضرايب تغييرات و ويليامسون،وزن‌دهي شاخص‌ها به روش تحليل مؤلفه هاي اصلي و محاسبه شاخص تركيبي نهايي و رتبه‌بندي استان ها به تفكيك سه روش تاپسيس،تحليل عاملي و تاكسونومي عددي انجام گرفت. هم‌چنين سطح‏بندي شاخص تركيبي محاسبه شده با استفاده تحليل خوشه‌اي انجام شد. يافته‌هاي تحقيق نشان داد شاخص‌ سهم توليد بخش خدمات استان از توليد خدمات كشور بيشترين نابرابري،در مقابل شاخص استاني فضاي كسب و كار استان 97 كمترين نابرابري را داشتند. هم‌چنين شاخص‌هاي سهم توليد بخش صنعت استان از توليد صنعت كشور و سرانه توليد محصولات دامي به ترتيب بيشترين و كمترين وزن را داشتند. نتايج محاسبه شاخص هاي تركيبي گوياي آن بود كه استان هاي تهران،اصفهان،بوشهر و خوزستان به ترتيب بهترين رتبه و استان هاي خراسان جنوبي،چهارمحال و بختياري و ايلام پايين‌ترين رتبه را به خود اختصاص دادند. هم‌چنين نتايج نقشه‌هايGIS و نيز تحليل خوشه‌اي حاكي از شكاف و نابرابري بين استان‌هاي كشور از لحاظ شاخص‌هاي اقتصادي بود،به طوري كه الگوي مركز‌ـ‌پيرامون در فرآيند توسعه اقتصادي برقرار شده است.