الگوي جغرافيايي توزيع رفاه و شناسايي عوامل موثر بر آن در مناطق روستايي ايران

برخورداري از سطح قابل قبولي از مولفه‌هاي مختلف توسعه، حق مسلم جامعه تلاشگر روستايي است. با اين وجود بررسي‌ها نشان مي‌دهد در خصوص برخورداري جامعه روستايي از مولفه‌هاي توسعه، كاستي‌هاي متعددي وجود دارد. يكي از مهم‌ترين مولفه‌هاي توسعه، برخورداري جامعه روستايي از متغيرهاي رفاهي است. هدف پژوهش كمي و كاربردي حاضر بررسي و تحليل فضايي چگونگي برخورداري مناطق روستايي ايران به لحاظ متغيرهاي رفاهي است. داده‌هاي كمي مورد نياز از مركز آمار ايران در سال 1400 گردآوري شده است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از روش تركيبي (تركيب يافته‌هاي حاصل از مدل‌هاي تصميم‌گيري، تكنيك تحليل خوشه‌اي و سامانه اطلاعات جغرافيايي) استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان داد سه استان البرز، هرمزگان و بوشهر به‌ترتيب با ضريب اولويت 492/0، 48134/0 و 4813/0، برخوردارترين و سه استان سيستان و بلوچستان، لرستان و خراسان شمالي به ترتيب با ضريب اولويت 052/0، 163/0 و 198/0، ضعيف‌ترين استان‌هاي كشور به لحاظ برخورداري از شاخص هاي رفاهي هستند. نتايج تحليل خوشه‌اي حاكي از آن است كه 11 استان كشور در سطح نسبتاً توسعه يافته، 10 استان در سطح توسعه متوسط، 9 استان در سطح محروم و استان سيستان و بلوچستان به تنهايي در سطح بسيار محروم، قرار گرفته است. نتايج تحليل فضايي استان‌هاي ايران به لحاظ برخورداري از شاخص رفاه نمايان‌گر اين است كه اكثر استان‌هاي مرزي نسبت به استان هاي مركزي ايران، در شرايط نامساعدي قرار دارند. نتايج مدل رگرسيوني چند متغيره برازش شده نشان داد متغير درآمد، با ضريب تعيين 564/0 و ضريب بتاي 751/0، كليدي ترين عامل اثرگذار بر سطح رفاه در مناطق روستايي است.