دربارۀ شماري از واژه‌هاي فارسي و تركي تفسير سورآبادي (در نسخه قونيه)

كهن‌ترين ترجمه‌ها و تفسيرهاي بازمانده از قرآن كريم به فارسي مربوط به اوايل سدۀ چهارم هجري است. مؤلفان، مترجمان و كاتبان اين متون، براي پرهيز از گمراه كردن خواننده، سعي كردند با دقت و امانت‌داري وسواس‌گونه، با بياني ساده و فصيح و به‌دور از هرنوع كژتابي زباني، به ترجمه و استنساخ قرآن بپردازند. همين موضوع سبب شده است اين متون از لحاظ تحقيق در پيشينۀ زبان فارسي جايگاه ارزشمندي بيابند. جنبه‌اي از اهميت اين كتاب‌ها، كاربرد لغات و تركيبات نادر فارسي است، ضمن آنكه ردپاي لهجة مفـسر يا مترجم يا كاتب در اين متون ديده مي‌شود. تفسير سورآبادي (/ سورآباني) معروف به تفسيرالتفاسير ازجملۀ اين متون است كه در حدود ۴70-۴80ق تأليف شده و مؤلف آن ابوبكر عتيق نيشابوري، معروف به‌سورآبادي است. از اين تفسير نسخه‌هاي فراواني در كتابخانه‌هاي ايران و كشورهاي ديگر وجود دارد كه دست‌نويس قونيه، به كتابت محمودبن عيسي بن عمر قوني قلمدار‌ ـ با تاريخ اولين جلد آن 22 صفر 723 و آخري 21 صفر 72۵ ـ يكي از آنهاست. اين دست‌نويس كامل‌ترين نسخۀ شناخته‌شدة تفسير سورآبادي است. بعضي از واژه‌هاي به‌كاررفته در اين نسخه در كهن‌ترين شكل‌شان استعمال شده‌اند و جالب آنكه در كنار واژه‌هاي فارسي، لغات تركي نيز به‌چشم مي‌خورد. در اين نوشتار به‌بررسي شماري از لغات و تركيبات كهن فارسي و نيز واژه‌هاي تركي به‌كاررفته در آن ـ نسخۀ قونيه (اعراف تا مريم) ـ پرداخته‌ايم. به‌نظر مي‌رسد كاتب ترك‌زبان اين دست‌نويس مواردي از لهجۀ خود را وارد اين متن كرده‌است.