مروري بر معرفي كيتوزان و روش‌هاي مختلف كواترنايزاسيون آن

كيتين از فراوان‌ترين بيوپليمر بعد از سلولز مي‌باشد كه در ديواره سلولي قارچ، كوتيكول حشرات و در اسكلت بيروني سخت پوستاني از جمله خرچنگ و ميگو وجود دارد. از د‌استيله كردن كيتين، كيتوزان حاصل مي‌شود كه ويژگي‌هاي آن به شدت به درجه استيل‌زدايي و وزن مولكولي آن بستگي دارد. در واقع مي‌توان گفت كيتوزان به عنوان فراوان‌ترين آمينو پلي‌ساكاريد در طبيعت است كه بعنوان تركيبي غير‌سمي نيز شناخته مي‌شود. كيتوزان به دليل خواص منحصر به فردش از جمله زيست سازگاري، زيست تخريب‌پذيري، فعاليت ضدباكتريايي و غيره بسيار مورد توجه قرار گرفته است. اما بدليل پايين بودن ميزان حلاليت آن درpH هاي فيزيولوژيك امكان بهره‌مندي از بسياري از خواص آن وجود ندارد. از همين‌رو تلاش‌هاي بسياري براي توليد مشتقاتي از آن كه قابليت حلاليت در چنين شرايطي را داشته باشند، صورت گرفته است. يكي از مهم‌ترين روش‌هاي افزايش حلاليت كيتوزان، اصلاح شيميايي آن است كه با تكنيك موسوم به كواترنايز كردن انجام مي‌شود. در اين روش يك عامل اصلاحگر با برقراري يك پيوند كووالانسي با كربن شمارة دو كيتوزان (C2) باعث افزايش قابليت انحلال‌پذيري آن در آب و درpH هاي فيزيولوژيك مي‌شود. در اين مقاله، ضمن معرفي مجدد ويژگي‌هاي منحصر به فرد كيتوزان، روش‌هاي مختلف تهيه كيتوزان كواترنايز شده با استفاده از برخي از تركيبات شيميايي رايج نظيرGTMAC، EPTMAC،CH3I ،DMS مورد بررسي قرار گرفته و خصوصيات و كاربردهاي كيتوزان كواترنايز شدة توليدي تشريح خواهد شد.