خوانش فضاهاي ورودي و گونه‏‌شناسي آن‌ها از نظر مقياس و عملكرد در گذر زمان

فضاهاي ورودي يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي ساختمان‌ها، مجموعه‌‏هاي كاربري‌هاي عمومي و شهرهاست كه علاوه‌ بر كاركرد تردد، كنترل و نظارت، هويت آن مجموعه را نشان مي‌‏دهد. در گذشته، اغلب شهرها و بناهاي عمومي دربردارندۀ فضاهاي ورودي شامل سردرهاي با تشخص و هويت بصري و فرهنگي برآمده از زمينۀ بومي بودند. در دورۀ معاصر نيز فضاهاي ورودي اغلب براي مجموعه كاربري‌هاي بزرگ شهري طراحي و احداث مي‏شوند، اما بسياري از فضاها و بناهاي شهري فاقد ورودي طراحي‌شده هستند كه موجب ناخوانايي و تشخص ‌نداشتن فضا و بنا مي‏شود. ازاين‌رو، اين پژوهش با هدف بازشناسي ضرورت‌ها، گونه‏‌ها و ويژگي‌هاي سردر در معماري و شهرسازي ايران انجام شده است. روش تحقيق اين پژوهش كيفي با رويكرد توصيفي ـ تحليلي است كه با شيوه‌هاي مطالعۀ كتابخانه‌اي و اسنادي و پژوهش ميداني انجام مي‌شود. نتايج پژوهش نشان مي‏دهد كه سردرها در دوره‌‏هاي مختلف با هدف هويت‌بخشي، خوانايي، حس ورود، انتقال پيام، حس تعلق خاطر، نشانه‏اي و نمادين احداث مي‏شده‌‏اند. فضاي سردر، به‌منزلۀ بخشي از فضاي ورودي، علاوه‌بر اين‌كه نقش مهمي در معرفي اماكن شاخص دارد، با داشتن معيارهاي طراحي ازجمله جلوۀ بصري مطلوب مي‌تواند به‌ منزلۀ نشانه، حتي در سطح ملي، مطرح شود. بنابراين، تا حد امكان بايد در ساخت سردر به اصول، كيفيت‌ها و معيارهاي طراحي توجه شود؛ زيرا بي‌توجهي به معيارهاي طراحي موجب مي‌‌شود نه‌‎ تنها سردر فضاي ورودي معرف خوبي براي نوع كاربري و عملكرد مكان‌ نباشد، بلكه قابليت‌ها و خصوصيات لازم براي تبديل‌شدن به نشانۀ شهري و نماد ملي را نداشته باشد و حس تعلق خاطر به مكان كم‌رنگ شود.