اثرگذاري نوسانات تراز درياي مازندران بر كاربري اراضي ساحلي با نگاهي به پياده‌سازي حريم دريا (مطالعه موردي: شهر بابلسر)

كاربري هاي ساحلي، به ويژه كاربري هاي گردشگري، به شدت متأثر از نوسانات تراز آب دريا بوده، كه هم در حالت پسروي و هم در حالت پيشروي دريا، خسارتهاي مختلفي به آن وارد ميآيد. توجه به ارتباط ميان نوسانات تراز آب دريا و كاربري اراضي ساحلي و درك اين ارتباط مي تواند در كاهش و به حداقل رساندن چنين خسارتهايي بسيار كارگشا باشد.شهر بابلسر در مصب رودخانه بابلرود در كرانه جنوبي درياي مازندران استقرار دارد كه سيماي كلي آن شامل درياي مازندران در شمال، رودخانه‌هاي بابلرود در مركز و شازده‌رود در شرق، بافت مسكوني به‌همراه فضاهاي باز و سبز و زمين‌هاي كشاورزي در جنوب شهر مي‌باشد. پژوهش حاضر به رويكردي توصيفي- تحليلي از نوع ميداني و با استفاده از داده‌هاي مكاني مرتبط با مسأله تحقيق در پي بررسي تأثير نوسانات تراز آب دريا بر روي تغييرات كاربري اراضي در منطقه ساحلي شهر بابلسر است. به‌منظور استخراج خطوط ساحلي متناظر با پايين‌ترين و بالاترين تراز آب كه به‌ترتيب در سال‌هاي 1356 (28.5- متر) و 1372 (25.24- متر)، و نيز پايين‌ترين سطح طي سه ده اخير (27.31- متر) كه در سال 1398 رخ داده است، تصاوير ماهواره‌اي و روش‌هاي فيلترگذاري و آستانه هيستوگرام استفاده شد. براي استخراج خط ساحل سال 1356 به‌عنوان پايين‌ترين تراز، تصوير ماهواره Landsat سنجنده MSS به‌كار گرفته شد. تصوير سنجنده TM ماهواره Landsat براي استخراج خط ساحل تير ماه 1374 و تصوير ماهواره Sentinel-2 هم براي استخراج خط ساحل آبان 1398 استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد خط ساحل سال 1356 متناظر با پايين‌ترين تراز آب ثبت شده، در موقعيت پسروي نسبت به خط ساحل دوره بعدي قرار دارد. پس از اين سال و با بالا آمدن تراز آب دريا، موقعيت خط ساحل به سمت خشكي پيشروي داشته كه در سال 1374 به بيش‌ترين حد پيشروي خود رسيده است. بررسي مقدار اراضي ساحلي زير آب رفته بر اثر بالا آمدن تراز آب درياي مازندران در طول حدود 10 كيلومتر از نوار ساحلي شهر بابلسر حاكي از آن است كه 118 هكتار از اين اراضي زير آب رفته است. از سال 1374 به بعد و در نتيجه ساخت موج‌شكن‌هاي بندر، وضعيت فرسايش و رسوب‌گذاري در اثر تغييرات تراز آب دريا از وضعيت بكر و طبيعي خارج شده است. اگرچه عدم رعايت حريم درياي مازندران و نيز پهنه اراضي مستحدث با بالا آوردن تراز ارتفاعي زمين‌هاي نوار ساحلي همراه بوده است، اما اگر تراز آب دريا دوباره بالا بيايد، تخريب اين تأسيسات مسكوني و تفريحي، به زير آب رفتن آن‌ها، تهديد محدوده شهري از نظر تخليه فاضلاب و افزايش سفره آب زيرزميني كه خود پيامدهاي خطرناك بهداشتي و عمراني را در پي دارد، دور از انتظار نخواهد بود. تعداد زيادي از هتل‌هاي نوار ساحلي از جمله هتل‌ها و اماكن اقامتي بابلسر در محدوده حريم درياي مازندران واقع شده‌اند.