بررسي رابطه تغييرات سطح تالاب شادگان و EC آب تالاب در طي زمان با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و روش‌هاي زمين‌آماري

مقدمه و هدف پژوهش: تالاب ها به واسطه ي برخورداري از كاركردهاي مثبت محيط زيستي و ارائه خدمات مستقيم و غيرمستقيم به جوامع بشري و نيز به عنوان يك دارايي، بسيار حائز اهميت هستند. اين امر باعث شده در جوامع مختلف توجه فزاينده اي براي احيا و نگهداري آن ها صورت گيرد. تالاب شادگان تالابي است با آب شيرين شور و لب شور و سالانه حدود 900 ميليون مترمكعب از منابع آبي جراحي وارد شادگان مي شود. متأسفانه اين تالاب به واسطه فعاليت هاي توسعه اي پيرامون آن، افزايش ورود آلاينده ها و كاهش جريان هاي شيرين ورودي، با تهديد جدي روبرو است. برداشت هاي بي رويه از منابع آب تالاب و تخليه زباله هاي شهري درون محدوده ي آن در كنار تكه تكه كردن تالاب به واسطه احداث جاده ها، ايجاد ايستگاه هاي تقويت فشار برق، گاز و لوله گذاري نفت و نيز ايجاد صنايعي چون نوپانسازي، الكل سازي و كشت و صنعت نيشكر كه پساب خود را درون تالاب تخليه مي كنند، همه و همه در نابودي اين تالاب نقش داشته و دارند. ارزش اقتصادي تالاب ها از يك سو و تنظيم آب و هوا، جلوگيري از سيل، حفاظت از تنوع گياهي و جانوري، زيبايي و جاذبه هاي بصري ذاتي تالاب، جاذبه هاي توريستي و ايجاد فضايي براي زندگي پرندگان مهاجر و مكاني غني براي بررسي هاي تحقيقاتي و علمي از سوي ديگر از مهم ترين موضوعات موردتوجه در يك تالاب است. توسعه طرح هاي منابع آب و تنظيم جريان رودخانه ها اغلب به عنوان جدي ترين تهديد براي پايداري اكولوِژيكي رودخانه و تالاب ها شناخته شده است. مواد و روش ها: با توجه به اهميت تالاب شادگان از جهات مختلف، در اين پژوهش با استفاده از شاخص هدايت الكتريكي، روند تغييرات شوري آب در سطح اين تالاب را در پنج دهه اخير پهنه بندي و تحليل شد و در نهايت رابطه ميان مساحت و شوري آب در سطح اين تالاب مهم به دست آمد. همچنين با استفاده از داده هاي هدايت الكتريكي 23 ايستگاه موجود در سطح تالاب و با كمك تصاوير ماهواره اي و تكنيك هاي سنجش از دور و روش درون يابي IDW به بررسي تغييرات اين شاخص در مدت ذكرشده پرداخته شد كه منجر به يك رابطه رياضي شد. نتايج و بحث: بر اساس نتايج تحقيق، فعاليت هاي انساني بالادست، به ويژه سدسازي و طرح هاي توسعه كشاورزي، تأثير زيادي بر كميت و كيفيت تالاب داشته است. با تغييرات اقليمي و خشكسالي، اين اثرات تشديد شده و منجر به كاهش سطح تالاب و همچنين افزايش شوري آب تالاب شده است. اين تغييرات را مي توان هم از نظر ابعاد زماني و هم از نظر مكاني مشاهده كرد. متعاقباً، نتايج بيانگر روند افزايش شوري از بخش هاي جنوبي به سمت شمال و همچنين نمود بيشتر افزايش شوري در قسمت هاي جنوبي در اثر كاهش جريان آب شيرين ورودي ( تابيش از دو برابر) نيز مي باشد. بر اساس نتايج، سه سطح شوري در تالاب وجود دارد: شور، لبشور و فوق شوري و افزايش شوري در هر سه پهنه مشاهده مي شود. نتايج و معادلات حاضر بعنوان يك دستاورد مورد استفاده مديران آب و محيط زيست بوده و آنها مي توانند با اندازه گيري وسعت تالاب با استفاده از فناوري هاي مختلف، EC آب در ايستگاه هاي كليدي و شاخص و در نهايت در سطح تالاب را تخمين بزنند. و يا برعكس با مشخص بودن EC، وسعت تالاب را برآورد كنند. بنابراين با گذشت زمان، سطوح و مناطق شور و فوق شوري گسترش يافته و سطح آب شور كاهش يافته است. انتظار مي رود كه اين روند در طول زمان ادامه يابد و در نتيجه آب نمك دريا به سمت تالاب پيش برود و ميزان شوري در آن افزايش يابد. نتيجه گيري: بر اساس اين مطالعه، با توجه به رابطه بين شوري و سطح تالاب و همچنين مساحت آبي تالاب، مي توان شوري آن را در سه پهنه تخمين زد. با اندازه گيري شوري آب در چندين ايستگاه كليدي در هر يك از سه منطقه، مي توان سطح آب تالاب را تخمين زد. در پايش، مديريت و حفاظت كيفي تالاب و در نتيجه گونه هاي آن، اين معادله و روابط آن مي توانند نقش مهمي ايفا كند.