كاربردهاي فناوري ليپوزوم در درمان ليشمانيا: گذشته، حال و آينده

ليشمانيازيس يكي از بيماري‌هاي انگلي شايع در مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري جهان بوده و تهديدي براي سلامت عمومي محسوب مي‌شود. طبق آمار سازمان جهاني بهداشت (WHO)، موارد ليشمانيوز موجود در دنيا 12 ميليون نفر و تعداد افراد در معرض خطر 350 ميليون نفر تخمين زده مي‌شود. داروهاي درماني ليشمانيوز داراي محدوديت‌هايي هستند و امروزه، رويكرد به سمت سيستم‌هاي دارورساني نانوذره‌اي همچون ليپوزوم‌هاست. ليپوزوم‌ها ساختارهاي دولايه فسفوليپيدي و كلسترول هستند كه شامل قسمت‌هاي هيدروفيل و هيدروفوب در ساختار خود بوده و امكان بارگيري تركيبات هيدروفوب، هيدروفيل يا آمفي‌فيل را فراهم مي‌كنند. از آنجايي‌ كه انگل ليشمانيا بيش‌تر در ماكروفاژها حضور دارد، سيستم‌هاي دارورساني باعث بهبود شاخص درماني داروهاي ضد ليشمانيا شده و موجب كاهش دوز مؤثر و اثرات سمي خارج از هدف (off target) حاصله از توزيع زيستي غيراختصاصي ‌آن‌ها مي‌شود. هدفمندسازي سيستم‌هاي دارورساني ليپوزومي نه‌ تنها با استفاده از ويژگي‌هاي ساختاري مختلف ‌آن‌ها همچون اندازه ذره‌اي و بار سطحي به دست مي‌آيد، بلكه با اتصال ليگاندهاي مختلف به سطح ليپوزوم‌ها، جهت دارورساني هدفمند قابل دستيابي است. امروزه، از ليپوزوم‌هاي پوشيده شده با قند، ليپوزوم‌هاي كاتيوني، آرسنوليپوزم‌ها و ليپوزوم‌هاي هدفمند شده با پپيتيد براي رسانش داروهاي ضد ليشمانياي سنتي به ليشمانيا استفاده مي‌شود و با توجه به اهميت نانوليپوزوم‌ها و مزيت‌هاي زياد آن، تحقيقات در اين زمينه روزبه‌روز بيش‌تر مي‌شود.