واكاوي دلايل خود محوري دكتر محمد مصدق در شكست نهضت ملي و صنعت نفت

در دوره نخست‌وزيري محمد مصدق، استقلال ‌طلبي، آزادي‌ خواهي، تحمل مخالفان و رواداري به گفتمان حاكم تبديل گرديد. به اين ترتيب، فضاي سياسي ايران متكثرتر، قدرت شاه محدودتر، احزاب متنوع‌تر، اقتدار قانوني بيشتر شد و از طرف ديگر تحمل و مدارا با مخالفان بيشتر شد. با اين نوع نگاه در اين نوشته منطق اصلي بحث، چگونه «استيفاي حقوق ملت ايران» در سال‌هاي جنبش نفت، مفهومي برابر با «ملي كردن» مي‌باشد. چرا كه با عنايت به متن تاريخي سال‌هاي ملي شدن صنعت نفت، تحليل گفتمان كمك مي‌كند تا فهمي واقع بينانه از عملكرد منطق ملّيون ايراني در برابر منطق انتقال گرانۀ‌ دشمنان آن‌ها داشت. علل و عوامل بنيادين مطرح شده در اين نوشتار نشان مي‌دهد كه ملّيون ايراني راهبردهاي عميق و قابل پيش‌بيني در قبال ايالات‌متحده و به ويژه انگلستان نداشتند. با بر ملاشدن اين ضعف‌ها و علل و عوامل بنيادين، ملّيون فاقد ابتكار عمل‌هاي واقع بينانه بودند، ابتكار عمل‌هاي واقع بينانه‌اي كه مي‌توانست ابهام گفتماني را وارد دوره‌اي جديد نمايد. دوره جديد مي‌توانست به گونه‌اي مطرح شود كه بنياد جنبش ملي شدن صنعت نفت به قوت خود باقي بماند و دشمنان ايران را دچار انفعال گرداند. اين مهم انجام نشد و اندك اندك شكست گريبان جنبش ملي را گرفت.