جهاني شدن فرهنگي و چالش‌هاي سياستگذاري فرهنگي در جمهوري اسلامي ايران (تحليل اسناد بالادستي)

سياست‌گذاري فرهنگي به معناي خط‌مشي‌هاي فرهنگي، تدابير و راهكارهايي براي حمايت و توسعه فعاليت‌هاي فرهنگي است و عوامل مختلفي بر آن تأثيرگذار است. يكي از مهم‌ترين عوامل، جهاني‌شدن و پيامدهاي آن است كه همه ابعاد جوامع را نيز تحت تأثير تحولات محيط جهاني خود قرار مي‌دهد. از ابعاد مهم جهاني شدن بعد فرهنگي آن است كه با توليد مشترك محصولات و به دنبال آن مصرف‌هاي مشترك فرهنگي از سويي انتخاب‌هاي متعددي را پيش روي مصرف‌كنندگان قرار مي‌دهد و از سويي ديگر اين هم‌گرايي مداوم فرهنگ‌ها منجر به فرسوده شدن فرهنگ‌هاي ملي و بومي مي‌گردد. از اين‌رو كشورها در قالب سياستگذاري فرهنگي واكنش‌هاي مختلفي نشان مي‌دهند كه در يك دسته‌بندي مي‌تواند شامل گفتمان پيشگيري، مقاومت و توسعه‌اي باشد. كشوري مانند ايران كه در شرايط موضع‌گيري با نظام و قدرت سرمايه‌داري است، نشان دادن نوع واكنش آن در مقابل فرهنگ مسلط جهاني بسيار بااهميت است كه در سياستگذاري فرهنگي ظهور پيدا مي‌كند. لذا در اين مطالعه در پي بررسي تأثير چالش‌هاي جهاني شدن بر سياستگذاري فرهنگي و الگوي حاكم بر آن با روش تحليل محتواي كيفي اسناد بالادستي هستيم. در مجموع 93 كد اوليه استخراج و 3 مضمون اصلي، 5 مقوله و 10 زيرمقوله شناسايي گرديد. نتايج نشان مي‌دهد كه با وجود توجه به فرهنگ و هويت ايراني- اسلامي و لزوم احياي آن‌ها (رويكرد پيشگيرانه) و هم‌چنين مباحث درون‌زايي و برون‌گرايي توليد و مصرف محصولات فرهنگي (رويكرد مقاومتي) در اسناد بالادستي، سياست‌هاي نوع توسعه‌اي بيش از انواع ديگر است.