تحليل پديدارشناختي نمايشنامه «شهرزاد» اثر توفيق الحكيم با تأكيد بر نظريه «هوسرل»

پديدارشناسي جنبشي فكري ‌فلسفي‌ است كه در آغاز سده بيستم ميلادي توسط ادموند هوسرل پايه گذاري شد. اين جنبش، ساختار آگاهي و شناخت انسان را هنگام مواجهه با هستي مطالعه مي‌كند و از اساسي‌ترين اهداف آن، تحقق اصل «بازگشت به خودِ چيزها» است. هوسرل در راستاي تحقق اين اصل، مسئله «اپوخه» يا «تعليق پيش‌فرض‌ها» را مطرح كرده‌است. امروزه به‌كارگيري رويكرد پديدارشناسي گامي بسيار مهم در زمينه تحليل متون ادبي به شمار مي‌رود؛ زيرا اين رويكرد با كاربست نقد مضموني علاوه‌برآنكه نحوه آشكارگي پديدارها را در ذهن تبيين مي‌كند، به بررسي ارتباط اثر ادبي با فلسفه هستي‌شناختي مي پردازد و از اين رهگذر درك جهان‌بيني و انديشه‌هاي حاكم بر متن را براي مخاطب ميسر مي‌سازد؛ براين‌اساس هدف از انجام پژوهش حاضر آن است كه با كاربست نظريه پديدارشناسي «هوسرل» و با تكيه بر روش توصيفي‌‌تحليلي، ضمن آنكه تفسيري هستي شناختي از نمايشنامه شهرزاد، اثر توفيق‌الحكيم ارائه شود، ميزان تأثيرپذيري، انطباق و هم خواني آراي اين نويسنده نيز با افكار هوسرل بررسي گردد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد؛ توفيق‌الحكيم در اين اثر از مباني پديدارشناسي تأثيرپذيري فراوان داشته‌است و افكار هستي‌شناسانه او با انديشه‌هاي هوسرل، زمينه‌هاي اشتراك و تشابه دارد. برخي از مهمترين مشتركات فكري اين نويسنده با مباني مورد نظر هوسرل عبارتست از: اعتقاد به نگرش استعلايي و محوريت منِ انديشمند، بازتعريف پديده‌ها بر مبناي ادراك حسي، تعليق پيش‌فرض‌ها در كنش شناختي، در هم‌آميختگي ذهنيت و عينيت، بروز منِ كودكي و چند بعدي دانستن پديده‌ها.