اصالت كتاب الكافي؛ آسيب‌شناسي تاريخي انتقادها

از ديرباز الكافي كليني اثري معتبر نزد عالمان امامي به حساب مي‌آمده است. اما در دوره حاضر برخي نويسندگان در اصالت نسخه‌هاي موجود از الكافي خدشه كرده‌اند. پس با توجه به جايگاه بسيار مهم الكافي، اين پژوهش پاسخگوي اين سؤال است كه چه شواهد تاريخي اصالت الكافي را تضعيف يا تقويت مي‌كند؟ بنابر نتيجۀ اين پژوهش، هم‌خواني بسيار بالاي اسناد الكافي با تهذيب، گستردگي طرق روايت الكافي، توجه بالا به آن در طبقات مختلف و تناسب روايات كتب حديثي و فهارس از كليني با الكافي موجود از جمله دلايل اصالت نسخه الكافي است. انتقادها بر اصالت كتاب الكافي از سويي متكي به برداشت‌هايي نادرست درباره جامعيت منابع قديم است كه بر اساس آن، انتظار داشته‌اند كل الكافي در منابعي مانند تهذيب نمود يابد؛ و از سوي ديگر مباني نادرستي كه اصالت‌سنجي آثار كهن را تنها وابسته به قدمت نسخ خطي و يا اتصال طرق اجازه مي‌داند. نبود نگاه تاريخي به داده‌هاي روايات و اسناد الكافي، اطلاعات منابع سده‌هاي مياني درباره الكافي و نيز چرايي تفاوت‌ها ميان الكافي و برخي آثار كهن به اين بدبيني‌ها دامن زده است. اين پژوهش ضمن تبيين اشكال‌هاي مستندات ناقدان، نشان داده آنان از قرائن گسترده‌اي در اثبات اصالت الكافي و نيز از جنبه‌هاي اثباتي مستندات خودشان غفلت كرده، و تحليل‌هايي اشتباه و يكسويه‌ ارائه داده‌اند.