نسبت‌سنجي مواضع گفتماني رهبران ايران و چين درباره نظم بين‌المللي

چين و ايران تجارب تاريخي مشابهي را پس از فروپاشي امپراتوري و سلسله‌هاي پادشاهي پشتِ سرگذاشته و وجوه مشتركي در سياست خارجي خود دارند. اكثر رهبران دو كشور بر اين باورند كه نظام فعلي حاكم بر جهان كه بر پايه سلطه قدرت‌هاي غربي به رهبري آمريكا قرار دارد، غيرمنصفانه بوده و نظم بين‌المللي موجود نمي‌تواند و نبايد بر اين اساس به حاكميت خود تداوم دهد. افزون بر اين، اهداف معاصر و نگراني رهبران دو كشور از قدرت‌هاي خارجي كه مي‌كوشند آنان را از داشتن جايگاه ويژه بين المللي محروم سازند، از ديگر اشتراكاتي است كه مي‌تواند چين و ايران را صرف نظر از سطوح توانايي و اثرگذاري در يك چهارچوب قرار دهد. مسئله اصلي اين مقاله ناظر بر طرح اين پرسش است كه مواضع رهبران ايران و چين درباره ساختار نظام بين‌المللي طي يك دهه گذشته از منظر گفتماني چگونه صورت‌بندي شده است؟ يافته‌هاي اين پژوهش با روش «تحليل محتواي گفتماني» و آموزه‌هاي نظريات «معناشناسي شناختي» و همچنين گزينش، كدگذاري و طبقه‌بندي گويه‌هاي رهبران، اين فرضيه را مورد آزمون قرار مي‌دهد كه رهبران جمهوري اسلامي ايران، ساختار نظام بين‌المللي را با واژگان تقابلي و فلسفي نقد و ارزيابي كرده‌اند در حالي كه رهبران جمهوري خلق چين ساختار نظام بين‌المللي را بيشتر با واژگان تعاملي، سياسي و اقتصادي نقد و تحليل مي‌كنند. پژوهش حاضر، همچنين نشان مي‌دهد با وجود مشابهت در مواضع انتقادي رهبران دو كشور و تلاش براي تضعيف هژموني آمريكا، صورتبندي گفتماني و سياست‌هاي تجديدنظرطلبي دو كشور واجد تفاوت‌هاي اساسي است.