بررسي روابط مبدأ و مقصد در گندم بهاره تحت شرايط تنش خشكي انتهاي فصل رشد

هدف: اين پژوهش با هدف شناسايي نحوه ارتباط بين منبع و مخزن در گياه گندم و تأثير محدوديت هر يك از آن‌ها بر عملكرد دانه تحت شرايط مطلوب و نيز تنش كم‌آبي اجرا گرديد.روش پژوهش: پژوهش در سال زراعي 1398-1397 به‌صورت كرت هاي خردشده در قالب بلوك كامل تصادفي در سه تكرار، در مركز تحقيقات كشاورزي استان تهران اجرا شد. عامل اصلي، خشكي در سه سطح آبياري مطلوب (50 ميلي‌متر تبخير از تشتك معادل 8250 مترمكعب)، تنش متوسط (80 ميلي‌متر تبخير از تشتك معادل 5130 مترمكعب) و تنش شديد (110 ميلي‌متر تبخير از تشتك معادل 4100 مترمكعب) و عامل فرعي محدوديت مبدأ و مقصد در چهار سطح بدون محدوديت، حذف برگ‌هاي نيمه بالايي، حذف برگ‌هاي نيمه پاييني و حذف نيمي از طول سنبله بود.يافته‌ها: تنش كم‌آبياري سبب كاهش 23.4 درصد و 32.1 درصد عملكرد به‌ترتيب براي تنش خفيف و شديد شد. خشكي سبب افزايش معني دار غلظت پرولين شد. پروتئين دانه در شرايط تنش شديد به بالاترين حد خود و ميانگين 12.3 درصد رسيد. خشكي غلظت كلروفيل a وb را كاهش داد. اثر تيمار محدوديت مبدأ يا مقصد بر كليه صفات به‌جز محتواي نسبي آب برگ و غلظت كلروفيل b معني دار بود. حذف برگ‌هاي نيمه پاييني سبب كاهش عملكرد به ميزان 10.3 درصد و براي حذف برگ‌هاي نيمه بالايي بوته بيش‌تر و معادل 18.3 درصد بود. بيش‌ترين تأثير منفي بر عملكرد دانه با حذف نيمي از طول سنبله ها و به ميزان 34.2 درصد اتفاق افتاد.نتيجه‌گيري: در انتخاب ارقام پر محصول گندم انتخاب براساس سنبله‌هاي بلندتر (مقاصد بزرگ‌تر) و دوام بيش‌تر سطح برگ‌هاي بالايي بايد مدنظر قرار گيرد.