رتبه‌بندي نواحي شهري از حيث برخورداري از شاخص‌هاي كمي – كيفي مسكن (مورد مطالعه: نواحي 22گانه شهر اراك)

هدف: مطالعه حاضر با هدف رتبه بندي نواحي 22گانه شهر اراك از حيث برخورداري از شاخص‌هاي كمي - كيفي مسكن و شناسايي الگوي فضايي توزيع شاخص هاي كمي– كيفي بر پيكره فضايي شهر اراك انجام شد. روش و داده: با دعوت از ۱۹ كارشناس، شاخص هاي كمي و كيفي، جمع بندي و مورد اشباع نظري قرار گرفت. سپس با استفاده از روش وزن دهي Shannon’s Entropy و روش هاي تصميم گيري چندمعياره Saw, Moora, Copras، 31 شاخص‌هاي كمي– كيفي، وزن دهي و در نواحي سطح شهر اراك مورد ارزيابي قرار گرفتند؛ در مرحله نهايي با استفاده از روش تجميعي Copland رتبه بندي نهايي شاخص ها انجام و با فراخواني داده ها در نرم افزار Arc-GIS اقدام به توليد نقشه نهايي شد. همچنين از مدل موران جهاني براي شناسايي الگوي فضايي شاخص هاي كمي- كيفي مسكن استفاده شد. يافته‌ها: يافته ها نشان داد كه الگوي توزيع شاخص هاي كمي– كيفي مسكن در شهر اراك، يك الگوي «تصادفي» است كه عوامل متعددي بر «تصادفي» بودن الگوي توزيع شاخص ها مؤثرند؛ وجود بافت هاي فرسوده، سكونتگاه هاي غيررسمي و مركز شهر ضمن آن كه باعث شده اند تا الگوي فضايي توزيع شاخص هاي كمي – كيفي «تصادفي» باشد، مهم ترين عوامل در عدم برخورداري نواحي از شاخص‌هاي كمي– كيفي مسكن به شمار مي روند. از طرفي، نواحي برنامه ريزي شده اي نظير نواحي 3، 5، 18، 20، 10 و 7 داراي وضعيت مناسبي از حيث برخورداري از شاخص‌هاي كمي - كيفي هستند. نتيجه‌گيري: به­ صورت كلي نتايج اين مطالعه نشان داد كه وجود بافت فرسوده و سكونتگاه‌هاي غيررسمي در كنار فرسودگي، تراكم جمعيت و گراني زمين نواحي مركزي شهر، عمده ترين دلايل در بروز نابرابري فضايي در برخورداري از شاخص هاي كمي و كيفي مسكن در سطح نواحي شهر اراك است. همچنين مطابق با الگوي توسعه ادواري، نواحي برنامه ريزي شده و جديد، با اهميت به مسائلي نظير كيفيت مسكن، دسترسي و سرانه، در وضعيت مناسب تري از حيث برخورداري از شاخص هاي كمي و كيفي مسكن قرار دارند. نوآوري، كاربرد نتايج: از مهم‌ترين جنبه‌‌هاي نوآورانه و كاربردي پژوهش مي‌توان به استفاده از گروه كارشناسان در پايش شاخص ها، استفاده از مدل­ تجميعي كوپلند در فرايند پژوهش اشاره كرد. لازم به ذكر است كه اين مطالعه مي تواند شكاف موجود در پژوهش هاي حوزه مسكن در شهر اراك را تا حد قابل توجهي تعديل بخشد.