تحليل نقش عوامل انساني در وقوع فرونشست با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و راداري (مطالعه موردي: شهر پيشوا)

هدف: فرونشست زمين مخاطره نامحسوسي است كه بسياري از شهرهاي كشور از جمله شهر پيشوا را با چالش جدي مواجه كرده است. اهميت موضوع فرونشست سبب شده تا در اين پژوهش با استفاده از تصاوير راداري و روش سري زماني SBAS، به ارزيابي ميزان فرونشست در محدوده شهري و حاشيه شهري پيشوا در طي سال‌­هاي ۲۰۲۰ تا ۲-۲۲ پرداخته شود.روش و داده: در اين پژوهش به­ منظور دستيابي به اهداف موردنظر از تصاوير ماهواره لندست، تصاوير راداري سنتينل 1، اطلاعات مربوط به چاه‌­هاي پيزومتري منطقه و اطلاعات كتابخانه‌­اي به­ عنوان داده­‌هاي تحقيق استفاده شده است. روش كار به اين صورت بوده است كه ابتدا با استفاده از تصاوير ماهواره‌­اي، روند تغييرات كاربري اراضي منطقه ارزيابي شده است و سپس بر مبناي اطلاعات موجود، وضعيت افت منابع آب زيرزميني منطقه بررسي شده است. در ادامه با استفاده روش سري زماني SBAS، نرخ فرونشست منطقه محاسبه شده است.يافته‌ها: نتايج حاصله از اين پژوهش نشان داده است كه منطقه مورد مطالعه در طي دوره زماني 2 ساله (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲) بين ۱۰۷ تا ۴۱۱ ميلي­‌متر فرونشست داشته است كه بر اين اساس مي‌­توان گفت كه ماكزيمم فرونشست سالانه منطقه بيش از ۲۰ سانتي­‌متر است. نتايج ارزيابي تغييرات كاربري اراضي منطقه نشان داده است كه در طي دوره زماني ۳۰ ساله (۱۹۹۱ تا ۲۰۲۱)، كاربري نواحي انسان‌­ساخت از ۲/۲ به ۶/۹ كيلومترمربع افزايش يافته است و همچنين سطح چاه­‌هاي پيزومتري منطقه با افت سالانه بيش از 1 متر مواجه شده‌­اند.نتيجه‌گيري: با توجه به اين‌كه توسعه كاربري­‌هاي انسان­‌ساخت با افزايش فشار با سطح زمين همراه است و همچنين توسعه نواحي سكونتگاهي و صنعتي با افزايش استفاده از منابع آب زيرزميني همراه است، بنابراين تغييرات كاربري­‌هاي اراضي و افت منابع آب زيرزميني در طي سال‌­هاي اخير، زمينه را براي وقوع فرونشست در منطقه فراهم آورده است.نوآوري، كاربرد نتايج: اين تحقيق بر خلاف بسياري از تحقيقات پيشين، علاوه بر برآورد نرخ فرونشست، به تحليل عوامل مؤثر در وقوع فرونشست نيز پرداخته است. با توجه به دقت بالاي روش مورد استفاده، از نتايج اين تحقيق مي­‌توان جهت برنامه‌­ريزي‌­هاي مختلف عمراني بهره گرفت.