ارزيابي ريسك مواجهه با آلاينده هاي شيميايي در صنعت با توسعه يك رو يكرد تركيبي مبتني بر منطق فازي

سابقه و هدف: ارزيابي ريسك محيط زيستي در‌ مجموعه هاي صنعتي از اهميت بسزايي برخوردار است، تأثيرات منفي اين مجموعه ها تهديد جدي براي محيط زيست، زندگي انسان‌ها و تعادل بين‌المللي محسوب مي شود. اين تحقيق با هدف ارزيابي ريسك مواجهه با مواد و رخدادهاي شيميايي در مكان‌هاي صنعتي از يك رويكرد تركيبي مبتني بر منطق فازي استفاده شد. مواد و روش ها: در اين تحقيق، با استفاده از رويكرد تركيبي مبتني بر منطق فازي، ريسك‌هاي مرتبط در منطقه صنعتي بهره برداري نفت وگاز كارون در شهر اهواز در سال 1400 شناسايي، ارزيابي و اولويت‌بندي شدند. اين روش امكان مي‌دهد تا با در نظر گرفتن عدم قطعيت‌ها و ابهامات موجود در داده‌ها، به نتايجي دقيق‌تر و كارآمدتر در ارزيابي ريسك دست يافت. در اين مطالعه، احتمال وقوع خطر، شدت وقوع خطر و احتمال كشف، اثرات خطر، عدد اولويت ريسك ، كنترل ها و اقدامات پيشنهادي لازم ارائه گرديد.نتايج و بحث: نتايج بدست آمده نشان داد كاركنان واحد مورد بررسي در طول فعاليت كاري خود با مواد و رخدادهاي شيميايي متعددي مواجهه مي شوند كه در اين تحقيق ارزيابي ريسك براي 27 نوع ماده شيميايي و 16 رخداد شيميايي شناسايي شده انجام شد. از بين مواد مورد مطالعه، مواجهه و تماس با ماده هاي 1و3 بوتادين و اكسيد اتيلن براي كاركنان خطر سرطان زايي دارد، همچنين ماده مونو اتيلن گلايكول با خاصيت سمي زايي موجب اثر بر قلب و كليه ها مي شود. ماده نرمال بوتانول با سهل انگاري افراد و ايجاد آتش سوزي باعث مشكلات تنفسي و چشم مي شود. در واحد مورد بررسي، بالاترين مقادير ريسك در حوزه خطر ها و زيان هاي جاني مربوط به استنشاق گاز ناشي از تبخير اسيد هيدروفلوريك و نيتروژن با RPN برابر با 0.715 و كمترين مقدار ريسك مربوط به خطرات و عمليات ذخيره سازي براي دو ريسك نشت مايع فرار در دماي اتمسفر و فشار محيط و نشت سيال سرد شده در دماي پايين و فشار محيط با RPN كمتر از 0.1 بوده است. نتايج محاسبه ارزيابي ريسك نشان مي دهد هيچكدام از مواد موجود در شركت براي كاركنان ريسك خيلي بالا ندارند، اما پنج ماده نفتا، گاز آمونياك، اسيد استيك، گاز كلر و متانول براي كاركنان ريسك بالا دارند. نتايج ارزيابي كلي ريسك مواجهه با مواد و رخدادهاي شيميايي نشان‌دهنده آن است كه بخش قابل توجهي از فعاليت‌هاي اين صنعت در محدوده ريسك بالا قرار دارد و توجه و برنامه‌ريزي بيشتر براي كاهش اين سطح از ريسك ضروري است تا از بروز حوادث جدي جلوگيري شود. همچنين نتايج نشان داد كه استفاده از روش تجزيه و تحليل سيستماتيك فازي، بهبود قابل توجهي در مديريت ريسك فراهم مي‌آورد و مي‌تواند به عنوان يك ابزار مؤثر در اين زمينه مورد استفاده قرار گيرد.نتيجه گيري: براساس نتايج بدست آمده، ارزيابي ريسك با استفاده از رويكرد تركيبي مبتني بر منطق فازي، مي‌تواند به تصميم گيران براي بهبود عملكرد محيطي و ايجاد شرايطي ايمن‌تر و پايدارتر براي صنعت كمك نمايد. با بكارگيري اطلاعات مربوط به خطرات و نتايج اندازه گيري ها و ارزيابي هاي عوامل شيميايي در قالب روش ارزيابي ريسك مواجهه با آلاينده هاي شيميايي، مي توان مشاغل مختلف را از نظر مواجهه با عوامل زيان آور شيميايي رتبه بندي نمود كه نتايج آن مي تواند در اولويت بندي تخصيص منابع براي انجام اقدامات كنترلي و كاهش سطح ريسك مواجهه به سطح قابل قبول مورد استفاده قرار گيرد.