تحليل نسبت هندسه با ساختار بصري و محتوايي نقاشي معراج حضرت محمد (ص) نسخه خمسه نظامي 659ه.ق

هندسه يكي از مهمترين عوامل طرح ريزي ساختار اثر در نقاشي ايراني بوده است؛ در حقيقت ما در نقاشي ايراني شاهد زبان تصويري ويژه اي هستيم كه از تعامل ميان فرم و محتوا شكل گرفته است؛ و برحسب روابط و تناسبات هندسي و از طريق محاسبه سازمان يافته است، لذا هدف از اين پژوهش مطالعه ساختار هندسي حساب شده و هدفمند در راستاي مضمون روايت در نقاشي معراج حضرت محمد (ص) مي باشــد. بدين منظور سوال هاي اصلي پژوهش عبارتند از: درلايه هاي پنهان نقاشي معراج حضرت محمد (ص) نسبت هندسه با ساختار بصري و محتوايي چگونه ايجاد شده است؟ آيا نقاش از هندسه به صورت هدفمند و در جهت مضمون نقاشي استفاده نموده است؟ روش تحقيق در اين مقاله توصيفي تحليلي موردي و با فنون جمع آوري اطلاعات كتابخانه اي و اسنادي اســت. حاصل تطبيق و نتيجه بررسي‌ها نشان مي‌دهد: 1 هنرمند در نقاشي معراج حضرت محمد (ص)، سازماني دقيقاً محاسبه‌ شده از عناصر هندسي و نظامي از روابط خطي و فرمي را كشف و آن را در جهت مضمون نقاشي استفاده نموده است. 2 نشانه هاي هندسي بكار رفته در اين اثر فارغ از مجموع شرايط زماني، مكاني و تكنيكي در جهت بيان مضامين جهانشناختي بكار رفته است 3 نقاش در جانمايي عناصر سازنده اثر از فن خط‌كشي سنتي و تناسبات رياضي و روابط عددي استفاده نموده است.