ضرورت يا امتناع عقلي وجود وسائط در آفرينش الهي با تكيه بر آراء ملاصدرا و ابن ‌تيميه

از مهمترين مسايل فلسفي مسئله باور به ضرورت وجود وسائط در آفرينش است تا جايي كه باور به اين مسئله دست آويز جريان هاي تكفيري براي تكفير ساير مسلمانان شده است. تاكنون درباره ي اين مسئله تحقيقات فراواني صورت گرفته است اما در اين تحقيقات بيشتر مباحث مطرح شده جنبه ي نقلي داشته است و كمتر به بعد عقلي آن توجه نشان داده شده است. در اين مقاله براي اولين بار ضرورت عقلي وسايط در آفرينش نزد ابن تيميه و ملاصدرا در ارتباط با مباني فلسفه ي صدرا همانند كيفيت علم خداوند به جهان، مسئله ي صدور مورد بررسي قرار مي گيرد و در پايان به اشكالات مطرح شده به ضرورت وسايط در آفرينش بر اساس مباني حكمت متعاليه پاسخ داده مي شود. و نشان داده مي‌شود كه حكمت متعاليه با توجه به مباني خاص خود به ويژه طرح وجود رابط، وجود منبسط، بسيط الحقيقه و بحث تجلي مي تواند به نحو ضرورت ذاتيه پاسخ گوي اشكالات مطرح شده باشد.