نقد مقالۀ «عيارسنجي رويكرد سكوت‌گرا در برابر انگارۀ اتحاد عاقل و معقول»‏

در مقاله‌اي مهم‌ترين ادلۀ اثبات و ابطال انگارۀ اتحاد عاقل و معقول را بررسي كردم، نشان دادم هيچ‌يك از آنها تامّ نيست و در انتها چنين نتيجه گرفتم كه در مورد اين نظريه بايد سكوت كرد. اين رويكرد سكوت‌گرا موردنقد پژوهشِ ديگري قرارگرفته‌است كه تگارندۀ آن تلاش كرده‌است برهان تضايف را از اشكال‌هاي مقاله‌ام نجات دهد. در اين مقاله با عيارسنجي تلاش‌هاي پژوهش مذكور، نشان دادم كه:1 اين تلاش‌ها درواقع دست كشيدن از برهان تضايف و اقامۀ برهآنهاي ديگري است كه خود صدرا به آنها اشاره هم نكرده‌است؛ 2 اين برهانها در اثبات اتحاد ماده و صورتي كه مورد ادعاي نظريۀ اتحاد عاقل و معقول است، ناتوان است؛ 3 هيچ يك از اشكال‌هاي پژوهش مذكور به مقالۀ اول، وارد نيست. براي پاسخ به اشكال‌ها، در اين پژوهش نشان مي‌دهم تجرد شرط معلوم‌بودن نيست و اين مطلب با تجرد صور ادراكي منافاتي ندارد، زيرا بحث در بابِ علم حضوري است، نه علم حصولي. همچنين روشن مي‌كنم شرط بالفعل و بالذات معقول بودن، «جوهر مجرد بودن» است؛ زيرا اوّلاً خودِ صدرا علم حضوريِ «عرض» به خودش را ردّ كرده‌است؛ ثانياً پذيرشِ چنين ديدگاهي، مسئله را از حوزۀ بحثِ آن خارج مي‌كند، زيرا حوزۀ بحث در مسئلۀ «اتحاد عاقل و معقول»، علم حصولي به غير است، نه علم حضوري عرض به خود.