وجود نامحدود خدا از نگاه استاد مصباح و ارزيابي آن برپايۀ ديدگاه نهايي صدرالمتألهين

استاد مصباح يزدي، وجود خداوند را «نامحدود شِدّي» مي‌داند. وي با تأكيد بر تشكيك و كثرتِ طولي وجود، به مراتبي تشكيكي قائل است كه هريك، كمال‌هاي رتبه‌هاي پايين را به‌گونه‌اي برتر و بدون كاستي‌ها داراست؛ بنابراين وجودِ الهي كه در والاترين مرتبۀ اين نظام تشكيكي قرار دارد، كمال و شدّت وجوديِ نامتناهي دارد. ايشان، براي معلول، وجودي افزون بر علّت مي‌بيند. درنتيجه، سِعۀ وجودي خداوند كه علّت همۀ علّت‌هاست، از سوي معلول‌هايش محدود مي‌شود. بر اساسِ نگرشِ استاد مصباح، وجود خداوند تنها «نامحدود شِدّي» است و «نامحدود سِعي» نيست. وي ديدگاه خود را به ملاصدرا نسبت مي‌دهد. اين ديدگاه كاستي‌هايي دارد: 1. معلول‌ها، وجودي افزون بر علّت ندارند و چيزي جز شأنِ وجودي علّت نيستند و نمي‌توانند گسترۀ وجودي علّت نخستين را محدود سازند 2. استناد اين ديدگاه به صدرالمتألهين و عارفان با سخنانِ صريحِ آنها سازگاري ندارد. ملاصدرا تاكيد مي‌كند كه سخن از تشكيك و كثرت طولي وجود (كه مانع عدم تناهي سِعي خداوند است)، طرحي مقدّماتي است كه ذهن را براي ديدگاه نهايي او آماده سازد. ديدگاهي كه صدرا در آن، خدا را «نامحدود سِعي» مي‌داند. پژوهش پيش‌رو با روش تحليلي انتقادي ديدگاه استاد مصباح را تببين كرده و آن‌را برپايۀ ديدگاه نهايي ملاصدرا ارزيابي مي‌كند.