محمد بن هندوشاه نخجواني و معارضان «امنيت» در ايران روزگار زوال ايلخانان

«امنيت عمومي» از مهم‌ترين مضاميني است كه در رساله‌هاي آداب حكمراني مانند سير‌الملوك به آن پرداخته‌شده و همواره بدان طريق، فرمانروايان به پاسداشت و تقويت آن توصيه‌شده‌اند. در اين ميان دستورالكاتب في تعيين المراتب، نوشته محمد بن هندوشاه نخجواني از رساله‌هاي آموزشي دبيران ديواني براي ترسل و كتابت، در نيمه دوم سده هشتم قمري، با اينكه از نظر قالب ازجمله آداب الملوك نيست، اما در محتواي آن مطالبي است كه مي‌توان آن را در رده چنان آثار به‌شمار آورد و ازاين‌رو مسئله «امنيت عمومي» هم از مضامين مهم آن شده‌است. بنابراين پژوهش پيش‌رو با هدف روشن ساختن مفهوم «امنيت عمومي» از نگاه نخجواني و به شيوه توصيفي - تحليلي انجام‌شده است و عمدتاً در پي پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه وجوه و ابعاد مورد نظر نخجواني در دستورالكاتب، نسبت به مسئله «امنيت عمومي» چيست و او چگونه حاكم مخاطب خويش را به‌ضرورت و وجوب تأمين آن در قلمرو خويش معطوف ساخته‌است؟ فرضيه اين پژوهش آن است كه نويسنده در ضمن آموزش مكاتبات اداري، به شيوه‌اي هوشمندانه، حاكم مخاطب خود را با شيوه حكمراني مطلوب و به‌تبع آن اهميت و ضرورت تأمين «امنيت عمومي» در مضمون مكاتبات معطوف نموده‌است. دستاورد اين پژوهش سطوح و لايه‌هاي گوناگوني از «امنيت عمومي»، به‌ويژه با توجه به عوامل برهم‌زننده آن از نگاه نخجواني در ايران سده هشتم قمري را نشان داده است.