نگاهي به نقش ضدامنيتي برخي ايلات و عشاير در دوره قاجار و سازوكارهاي مقابله با آن

اگرچه خاستگاه بيشتر حاكمان و حكومت‌هاي ايراني پس از اسلام، ايلات و عشاير بوده است اما آنها پس از كسب قدرت و تمركز بر آن، با هرگونه سركشي، خودسري و مركزگريزي ايلات ديگر، حتي هم‌تباران خود، به تقابل و مبارزه برخاستند. شواهد و داده‌هاي تاريخي حاكي از آن است كه در سراسر دوره قاجار، برخي از ايلات ايران، با دست يازيدن به اقدامات مخرب، زمينه‌هاي سلب امنيت در شهرها و روستاهاي كشور را فراهم ساخته و موجب زحمت حكومت مركزي شده بودند. در اين پژوهش با استفاده از داده‌هاي تاريخي و روش توصيفي_تحليلي، مهم‌ترين نمونه‌ها و مصاديقِ نقش ضدامنيتي ايلات و عشاير ايران در دوره قاجار (1210-1344 ه.ق) يعني ناامن كردن مسيرهاي تجاري و مسافرتي، ايجاد ناامني و... بيان مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين مقاله حاضر درصدد پاسخ به اين پرسش برآمده كه سازوكارهاي عملي شاهان قاجار و مقامات حكومتي براي مقابله با اين چالش مهم چه بوده است؟ نتايج تحقيق نشان ‌مي‌دهد كه گروگان‌گيري و سركوب نظامي، وصلت و ازدواج‌هاي سياسي، استفاده از نيروي نظامي عشاير و ساخت استحكامات نظامي نتوانست به‌طور كامل به نقش ضدامنيتي عشاير خاتمه دهد و اين مشكل اساسي تا زمان اسكان اجباري عشاير در زمان رضاشاه، با شدت و ضعف همچنان ادامه داشته است.