شناسايي چارچوب تصميم گيري در قرآن كريم

با توجه به اينكه تصميم‌گيري از كاركردهاي عقل است هر تصميم‌گيري، از نوع عقلاني است. اما در ادبيات اين موضوع، تصميم‌گيري عقلاني تأكيد بر مراحل عمومي و منطقي در شناخت مسئله، ارائه راه‌حل‌ها و انتخاب بهترين راه‌حل با دوري از سليقه ورزي و عواطف شخصي است، كه به دليل محدوديت‌هاي پياده‏سازي آن، استفاده از رويكردهاي شهودي، رضايت‏بخش و عقلانيت محدود مطرح‌شده است. درواقع محدوديت‌هاي تصميم‌گيري عقلاني بيشتر مربوط به عقل است لذا بايد به دنبال رويكردهايي براي جبران اين نوع محدوديت‌ها بود ازجمله استفاده از آموزه‏هاي وحياني است كه مي‌تواند عقل را در تصميم‌گيري كمك و راهنمايي كند. پژوهش حاضر در اين راستا با استفاده از روش تحقيق موضوعي به دنبال دستيابي به چهارچوب تصميم‌گيري در قرآن كريم است. طبق روش، از آيات مربوط به تصميم‌گيري برداشت‌هاي موضوعي صورت مي‌گيرد. با شناخت مفهوم تصميم‌گيري و مشورت با كارشناسان قرآني سه كليدواژه «عَزم»، «اِراده» و «خَير» انتخاب شدند كه 1892 آيه، آيات اصلي دربردارنده اين كليدواژه‌ها و سياق‌هاي(واحدهاي موضوعي) اين آيات بودند. حدود ۱۵۰۰ برداشت‌ موضوعي در قالب 45 شاخصه تصميم‌گيري و پس از خلاصه‌سازي 13شاخص به دست آمدند كه در قالب الگوي ورودي-فرايند-خروجي جاي گرفتند. ورودي الگو شاخصه‏هاي جمع‌آوري اطلاعات، نشانه‏هاي تصميم، شناخت توانمندي‌ها و سنجش پيامدهاي تصميم هستند. فرايند اين الگو استفاده از فرصت‌هاي تصميم و قاطعيت در تصميم بوده و خروجي آن پذيرش مسئوليت تصميم و بهره فرد از نتايج تصميم و نتايج دنيايي و آخرتي تصميم هستند. عوامل موثر بر اين الگو وجه به نقش خداي سبحان در فرصت‌هاي تصميم و احاطه بر تصميم و همچنين رعايت منافع ذينفعان و شناخت تهديدات و مقابله با آن‌ها هستند. اين نتايج با مراجعه مستقيم به قرآن به‌دست‌آمده‌اند كه مي‌تواند گامي در مسير استخراج ادبيات علوم انساني و اجتماعي از قرآن و حركت تربيتي و سازنده در تصميم‏گيري افراد باشد.