مقايسه‌ روش اولتراسوند و خيساندن براي استخراج رنگدانه آستاگزانتين از ميگوي موزي (Fenneropenaeus merguiensis) و سخت‌پوست گاماروس (Pontogammarus maeoticus) به كمك ميكروامولسيون مايع يوني در آب

سابقه و هدف: آستاگزانتين رنگدانه‌ كارتنوئيدي با رنگ نارنجي-قرمز است كه به دليل داشتن اتم‌هاي كربن، هيدروژن و اكسيژن در ساختار خود، در گروه گزانتوفيل‌ها طبقه بندي مي‌شود. اين رنگدانه در بين مشتقات اكسيژن دار كاروتنوئيدي بالاترين ميزان را دارا است. منابع آستاگزانتين را مي‌توان به دو گروه عمده طبيعي و سنتزي تقسيم كرد. بازيابي كارتنوئيدهايي مانند آستاگزانتين از محصولات جانبي جامد ميگو و سخت پوستان به دليل كاربرد آن در صنايع دارويي، شيميايي، غذايي و خوراك دام، به علت رنگ دهي و خواص آنتي اكسيداني به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. بنابراين اين مطالعه با هدف مقايسه استخراج آستاگزانين از پوسته ميگوي موزي ((Fenneropenaeus merguiensis و سخت پوست گاماروس(Pontogammarus maeoticus) به كمك روش سنتي خيساندن و روش اولتراسوند با استفاده از ميكروامولسيون مايع يوني در آب انجام شد. مواد و روش‌ها: ابتدا پودر نمونه‌ها با استفاده از خشك كن انجمادي تهيه شدند. پس از تهيه نمونه‌ها و ميكروامولسيون مايع يوني در آب با نسبت 5 برابر حلال به نمونه، فرايند استخراج به كمك روش خيساندن در دماي اتاق به مدت 24 ساعت و روش اولتراسوند تحت دماي محيط با توان 60وات و زمان 30 دقيقه انجام شد. آناليز استخراج آستاگزانتين به كمك اسپكتروفتومتر انجام شد. آزمون‌هاي مقدار استخراج آستاگزانتين، مقدار كاروتنوئيد كل، درصد بازده استخراج و فعاليت آنتي اكسيداني مورد بررسي قرار گرفتند. براي سنجش فعاليت آنتي اكسيداني از روش DPPH استفاده شد.يافته‌ها: بيشترين ميزان آستاگزانتين استخراج شده از ميگوي موزي (Fenneropenaeus merguiensis) 1.09± 76.30 ميلي گرم بر ميلي ليتر به كمك روش اولتراسوند بدست آمد. بنابراين ميگوي موزي Fenneropenaeus merguiensis)) نسبت به سخت پوست گاماروس (Pontogammarus maeoticus) منبع بهتري براي استخراج آستاگزانتين بود. علاوه براين يافته ها نشان داد كه روش اولتراسوند نسبت به روش خيساندن كارايي بالاتري دارد و بازده استخراج براي ميگوي موزيFenneropenaeus merguiensis)) با استفاده از روش اولتراسوند و خيساندن به ترتيب 95 % و 59 % بود. مقدار كاروتنوئيد كل براي ميگوي موزي Fenneropenaeus merguiensis)) به روش خيساندن و اولتراسوند به ترتيب 1.33±77.98 و 0.46±79.77 ميلي ليتر بر گرم بود. همچنين فعاليت آنتي اكسيداني آستاگزانتين استخراج شده از روش سنتي بالاتر از روش اولتراسوند بود از طرف ديگر در مقايسه با آنتي‌اكسيدان سنتزي BHTبا افزايش غلظت همواره فعاليت آنتي اكسيداني‌ آستاگزانتين در هر دو روش پايين تر از BHT بود.نتيجه گيري: به طور كلي نتايج حاصل از اين پژوهش اهميت ضايعات و روش-هاي نوين در استخراج تركيبات با ارزش را نشان داد. طوري كه از بين دو منبع انتخاب شده براي استخراج آستاگزانتين ميگوي موزي Fenneropenaeus merguiensis)) نسبت به سخت پوست گاماروس (Pontogammarus maeoticus) منبع بهتري بود. از طرف ديگر يافته‌ها نشان داد كه روش اولتراسوند مي‌تواند جايگزين مناسبي براي روش‌هاي سنتي استخراج باشد زيرا عملكرد و كارايي بالاتري داشت.