فراتحليل اثر عوامل زراعي بر تغييرات عملكرد و كيفيت ريشه چغندرقند (.Beta vulgaris L)

به‌منظور ارزيابي اثر عوامل زراعي بر عملكرد و كيفيت ريشه چغندرقند، به‌ويژه محتواي سديم ريشه، نتايج تحقيقات انجام شده در موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند در ستاد موسسه و مراكز تحقيقاتي شهرستان‌هاي كشور در سال‌هاي 1376 تا 1399 جمع‌آوري و مورد تحليل قرار گرفتند. بر اين اساس نتايج 33 گزارش نهايي مرتبط كه داراي شاخص‌هاي مناسب از نظر تيمارهاي مديريت زراعي بودند، به‌صورت پايگاه داده‌اي شامل 450 رديف در 26 ستون مورد استفاده قرار گرفتند. داده‌هاي متناظر با تيمارهاي مورد ارزيابي از پايگاه داده استخراج و سپس نسبت واكنش، ميانگين وزني نسبت واكنش، انحراف معيار و اثرات معني‌دار سهم هر يك از عوامل بر صفات كمي و كيفي ريشه چغندرقند محاسبه شدند. نتايج مطالعات فراتحليل اثر عوامل زراعي طي 23 سال تحقيقات نشان داد كه اثر فاصله رديف‌هاي كاشت، فاصله بوته‌ها روي رديف، روش‌هاي آماده سازي خاك، نوع تناوب زراعي، تنش خشكي انتهاي فصل، تنش خشكي متوسط و شديد بر محتواي سديم ريشه اثر معني‌داري نداشتند. تناوب زراعي باعث افزايش معني‌دار (حدود 17.5درصد) و تنش خشكي ابتداي فصل، تنش خشكي انتهاي فصل و تنش شديد خشكي باعث كاهش معني‌دار عملكرد ريشه (به‌ترتيب 21، 42 و 33 درصد) شدند. براساس نتايج فراتحليل، در بين عوامل زراعي مورد ارزيابي، تناوب زراعي و مديريت آبياري داراي اهميت بيشتري بوده و بنابراين با رعايت تناوب زراعي و مديريت بهينه آب در طول فصل، مي‌توان از كاهش عملكرد ريشه و قند قابل استحصال چغندرقند اجتناب كرد.