سانسور و خودسانسوري انديشه و ادبيات در دوره پهلوي اول

زمينه و هدف: سانسور و خودسانسوري در انديشه و ادبيات ايران، به واسطه پيشينه تفكر پدرسالاري به هزاران سال پيش مي‌رسد كه در دوره قاجار و مشروطيت، وجوه رسمي و نظام‌يافته‌تري به خود گرفت و در نهايت در دوره پهلوي اول، به يكي از ساحت‌هاي زيسته حكومت تبديل شد.روش: اين اين تحقيق از نوع نظري بوده، ‌روش تحقيق به صورت توصيفي ـ تحليلي مي‏باشد و روش جمع‏آوري اطلاعات به صورت كتابخانه‏اي است و با مراجعه به اسناد، كتب و مقالات صورت گرفته است.ملاحظات اخلاقي: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش حاضر نشان مي‌دهد، در اين دوره از همه شيوه‌هاي اعمال سانسور استفاده شده است؛ اعم از آشكار، قانوني: تصويب قانون مميزي، تأسيس اداره پرورش افكار...، غير قانوني: ترورها و تبعيدها و حبس‌هاي بي‌محاكمه، غير آشكار: استفاده از دستگاه تبليغات رضاشاهي در سيستم آموزشي و رسانه‌هاي ملي و استفاده از قدرت تلقين.نتيجه‌گيري: سانسور به عنوان عامل برون‌متني در دوره پهلوي اول، موجب تغيير جهان‌بيني شاعران و نويسندگان و سوق‌يافتن آن‌ها به شعر اجتماعي و ادبيات متعهد، ظهور جريان‌هاي منحط شعري، گسترش روي‌آوري ادبا و فضلا به تحقيقات ادبي و تاريخي بي‌خطر شد. خودسانسوري به عنوان عاملي درون‌متني، متحول‌شدن فرم شعري و شكل‌گيري قالب شعر نو (آزاد)، استفاده از زبان سمبليك به ويژه نمادگرايي طبيعي (مانند بسامد نماد شب) براي بيان مفاهيم عميق اجتماعي، توجه به ارزش‌هاي انساني در شعر و تقويت بُعد انديشگي به موازات بُعد عاطفي را سبب شد.