چگونگي و چرايي شيوع بيماري‌هاي همه‌گير در يزد از عصر تيموري‌ تا پايان صفويه

زمينه و هدف: شيوع بيماري‌هاي همه‌گير در يزد قدمتي ديرينه دارد. رويكرد اين پژوهش به بيماري‌هاي همه‌گير، مبتني بر گزارش اين بيماري‌ها در يزد، بر اساس منابع عمومي و محلي عصر تيموري تا پايان صفويه مي‌باشد. نگاهي گذرا در منابع اين ادوار بيانگر آن است كه شيوع بيماري‌هاي همه‌گير در يزد كه تأثير مستقيم بر زندگي اجتماعي و اقتصادي به خصوص طبقات فرودست جامعه داشته است، بيشتر بر حسب عوامل سياسي بوده است. اين پژوهش درصدد است تا به سؤالات ذيل پاسخ گويد: در بازه زماني موضوع پژوهش حاضر، چه عواملي در شيوع بيماري‌هاي همه‌گير در يزد تأثيرگذار بوده است؟ بيماري‌هاي همه‌گير از نظر جامعه‌شناختي بر كدام طبقات اجتماعي تأثير بيشتري داشته است و چه عواملي در اين تأثير مؤثر بوده است؟روش: اين پژوهش با رويكرد توصيفي ـ تحليلي و بر پايه‌اي مطالعه كتابخانه‌اي با مراجعه به منابع دست اول و دوم درصدد است تا با بررسي گزارش اين منابع در زمينه شيوع بيماري‌هاي همه‌گير، به چگونگي و چرايي شيوع اين بيماري‌ها در يزد در اين ادوار توجه نمايد.ملاحظات اخلاقي: در تدوين اين پژوهش اصل امانتداري و صداقت در استناد به متون مورد استفاده و اصالت منبع و پرهيز از جانبداري در مراجعه به متون يا تحليل‌ها رعايت شده است.يافته‌ها: يافته‌ها نشان مي‌دهد كه در دوره تيموري و بعدها صفويه، شيوع بيماري‌هاي همه‌گير در يزد ارتباط مستقيمي با وضعيت سياسي و اقتصادي و اجتماعي عصر خود داشته است. از اين رو هر زمان اوضاع سياسي داخلي و خارجي رو به تنش مي‌رفت، در شيوع بيماري‌هاي همه‌گير نقش به سزايي را ايفا مي‌كرد و در كنار آن هرچه افراد جامعه در تنگناي اقتصادي چون قحطي و كبود يا نبود ارزاق و مايحتاج خود، قرار مي‌گرفتند، بر گسترش بيماري‌هاي همه‌گير تأثيرگذار بوده است.نتيجه‌گيري: بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه بيماري‌هاي همه‌گير در دوره تيموري در يزد، شيوع بيشتري داشته است كه خسارت‌هاي جاني و مالي بسياري بر جاي گذاشته است كه بيشتر در پي نبردها و محاصره‌هاي متمادي و يا به دليل قحطي‌ها و خشكسالي‌هاي گسترده، شيوع مي‌يافته است. در اين دوره بيشتر طبقات فرودست جامعه يزد با اين بيماري درگير بودند، ولي در دوره صفويه، همه طبقات جامعه از اين بيماري تأثير پذيرفته است.