تحليل محتواي كتاب «التنوير في اصطلاحات الطب» و نقش آن در پزشكي دوره ساماني

زمينه و هدف: دوره ساماني يكي از دوره‌هاي اعتلاي علمي و فرهنگي ايران در سده سوم و چهارم قمري بود. در اين دوره اغلب علوم و دانش‌هاي متداول اعم از ديني، ادبي و علمي رشد و رونق چشم‌گيري پيدا نمودند كه يكي از عوامل عمده آن حمايتي بود كه اميران و وزيران ساماني از علما و دانشمندان داشتند. علم طب به عنوان يكي از شاخه‌هاي علمي كه درخشش بارزي داشت، در رونق فضاي علمي آن روزگار مؤثر بود و علاوه بر ظهور دانشمندان بسيار و خدمات متعدد آنان، آثار پزشكي زيادي نيز تأليف شد كه از مشهورترين آن‌ها كتاب «التنوير في اصطلاحات الطب» از ابومنصور القمري بخاري است. هدف از اين تحقيق، تبيين و تحليل محتواي كتاب التنوير و نقش كاربردي آن در مسائل طبي و پزشكي دوره ساماني است. روش: اين نوشتار به روش تاريخي با توصيف و تحليل داده‌هاي جمع‌آوري‌شده از منابع كتابخانه‌اي، نگاشته شده است.ملاحظات اخلاقي: در پژوهش حاضر جنبه‌هاي اخلاقي مطالعه كتابخانه‌اي شامل اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.يافته‌ها: ابومنصور با نگارش كتاب التنوير به عنوان يك راهنماي جامع، اصطلاحات پزشكي را معرفي و تشريح نموده است. جامعيت اصطلاحات پزشكي براي پزشكان آن دوره و انتخاب زبان فارسي و سادگي شرح اصطلاحات، براي عموم مردم آن دوره و حتي ادوار بعدي كاربرد داشته است.نتيجه‌گيري: از سادگي و قابل فهم‌بودن كتاب التنوير چنين استنباط مي‌شود كه اين كتاب به منظور استفاده كاربردي پزشكان مبتدي و حتي استفاده عموم نوشته شده است.