چشمه‌هاي موثر بر وقوع گرد و خاك در منطقه تهران با كاربست داده‌هاي MERRA-2

براي بررسي اقليم ‌شناسي و شناسايي چشمه هاي موثر بر رخداد گردوخاك در منطقه تهران در ماه‌هاي مختلف سال از داده‌هاي بازتحليل MERRA-2 با تفكيك افقي 0.625×0.5 درجه طي دوره 1980-2022 استفاده شده است. نتايج نشان داد كه غلظت‌ جرمي گردوخاك سطحي در منطقه تهران در اواخر بهار و اوايل تابستان، به ويژه در ماه ژوئيه به بيشترين مقدار خود مي‌رسد. شار نهشت خشك در ماه‌هاي آوريل و مي، و شار نهشت تر در ماه‌هاي مارس و آوريل در تهران بيشينه است. شار گسيل گردوخاك در منطقه تهران در بهار و تابستان بيشتر از دو فصل ديگر است و بيشينه مقدار آن در ماه‌هاي ژوئن و ژوييه رخ مي‌دهد كه با بيشينه شار گسيل گردوخاك در منطقه دشت كوير هم‌زمان است. منطقه ورامين تنها چشمه گردوخاك قابل شناسايي توسط داده‌هاي MERRA-2 در منطقه تهران است. در اين منطقه در تابستان ميزان شار گسيل گردوخاك از ميزان نهشت آن بيشتر است. چشمه‌هاي احتمالي گردوخاك  بر اساس قرارگيري در مسير سامانه‌هاي غربي، ميزان شار گسيل گردوخاك بالاتر نسبت به مناطق اطراف و قرارگيري در  منطقه تهران  تعيين شده‌اند: 1- منطقه غرب خاورميانه؛ 2- منطقه دشت كوير؛ 3- چشمه‌هاي درون منطقه تهران. در همه اين مناطق شار گسيل گردوخاك و غلظت جرمي گردوخاك سطحي در اواخر بهار و در تابستان، بويژه در ماه‌هاي ژوئن و ژوييه به بيشينه مقدار خود مي‌رسد. بررسي همبستگي بين شار گسيل گردوخاك در چشمه‌هاي احتمالي و غلظت جرمي گردوخاك در منطقه تهران نشان داد كه در بيشتر ماه‌هاي سال، بويژه در زمستان و اوايل بهار (ژانويه-آوريل) منطقه غرب خاورميانه كانون‌ اصلي وقوع گردوخاك در منطقه تهران است. در تابستان و اوايل پاييز (ژوئن-اكتبر)، علاوه بر چشمه‌هاي گردوخاك خارج از ايران، دشت كوير و چشمه‌هاي واقع در منطقه تهران به كانون‌هاي اصلي گرد و خاك اضافه مي‌شوند.