رويكرد فقهاي اماميه در جبران خسارت و تلف از ربح در پرداخت خمس

جبران يا عدم ‌جبران ضرر وارده بر اموال از موضوعاتي است كه كسبه و تجّار همه‌ساله در پايان سال خمسي با آن روبرو مي‌شوند و اين مسئله در شقوق مختلف آن، مورد توجه فقها و به‌ويژه متأخرين قرار گرفته است. سؤال اصلي تحقيق اين است كه آيا ضرر وارده بر فرد هنگام محاسبۀ خمس، از سود حاصل از سرمايه‌اش جبران مي‌شود؟ يا بدون جبران ضرر، خمس ارباح مكاسب كامل پرداخت مي‌شود؟ اين پژوهش به شيوۀ توصيفي - تحليلي با بررسي آثار فقهاي اماميه، دلايل جبران خسارت و تلف از ربح را احصا كرده است و ضمن بيان عدم تفاوت خسارت با تلف، عوامل مؤثر بر موضوع نظير استقلال ارباح يك يا چند كسب از يكديگر، تقدم هر يك از خسارت و ربح بر ديگري و ضرر در رأس‌المال و غيررأس‌المال را بررسي مي‌كند؛ سپس ديدگاه فقيهان اماميه همراه با نظر برگزيده بر جبران را طرح مي‌كند؛ همچنين با استفاده از اصول عمليۀ برائت و استصحاب، حكم به جبران ضرر از ربح مي‌كند.