بن‌بست‌هاي توسعه ميدان ناوابسته مديران آموزشي: درس‌آموخته‌هاي يك پژوهش ژرفانگر

چكيده:براي آموزش و توسعه مديران، كوشش‌ها و هزينه‌هاي زيادي مي‌شود اما به دلايل متعدد كه يكي از آنها، بي توجهي به ويژگي هاي فرهنگ يا زمينه فرهنگي سازمان است، اين كوشش‌ها به نتايج مورد انتظار منجر نمي‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسايي ميدان آموخته‌هاي توسعه مديران آموزشي در انطباق با ويژگي غالب فرهنگي در مدارس، با رويكرد كيفي انجام شد. ميدان تحقيق، مدارس متوسطه شمال غرب و جنوب شهر تهران و مشاركت‌كنندگان 20 تن از مديران و معلمان اين مدارس بود كه منبع اصلي دستيابي به يافته‌ها با استفاده از مصاحبه‌هاي عميق بودند. تجزيه و تحليل داده‌ها براساس كدگذاري سه گانه باز، محوري و انتخابي انجام و اعتبارسنجي شد. در مجموع ويژگي فرهنگ‌وابستۀ ميدان‌ مطالعه در دو هيئت كلانِ «مشاركت‌جو» (دموكراتيك) و سلسله‌مراتبي يا «تفوق‌طلب» (بوروكراتيك) تشخيص داده شد. پس از تحليل يافته‌ها از ميدان آموخته‌هاي مبتني بر محور پژوهش در ميدانِ دارايِ غلبه‌ي دموكراتيك،20 تم، 46 مقوله و 102 مفهوم و در ميدانِ دارايِ سلطه‌ي بوروكراتيك 12 تم، 27 مقوله و 70 مفهوم به‌دست آمد. يافته‌هاي كلي پژوهش نشان داد كه: مدرسه بيش از پيش نيازمند فرهنگ يا زمينه مستعد براي گسترش نگاه دمكراتيك است كه در آن، مشاركت با ذينفعان بيروني داراي اهميت فوق‌العاده اما در حالِ حاضر مغفول است، به طوري كه دستاوردهاي مفروضِ برآمده از آن مي‌تواند ظرفيت‌هاي كم‌نظيري به جايگاه و عملِ مديريت آموزشي بيفزايد. از سوي ديگر، ميدانِ دارايِ غلبه‌ي نگاه بوروكراتيك، كه در حد زيادي در ميدان پژوهش رواج داشت، بستر تضعيف جايگاه مديريت آموزشي را فراهم كرده است و به كاهش اعتماد بين معلمان، مديران و دانش‌آموزان با هم و ميان هم منجر شده است. غلبه زمينه دمكراتيك يا بوروكراتيك در برداشت و طرح توسعه مديران آموزشي اثر دارد. يافته‌هاي بسيط اين پژوهش در قالب درس‌آموخته‌هايي از هر يك از دو وضعيتي كه در آن هيئت كلان مشاركت‌جو يا تفوق‌طلب در مدرسه وجود داشته است با تأكيد بر اثري كه بر توسعه مديران آموزشي مي‌گذارد تنظيم شده است.