تصوير ذهني شهر از منظر تصاوير رسانه‌هاي اجتماعي: نمونه موردمطالعه بافت تاريخي تبريز

تصوير ذهني شهر، مجموعه‌اي از باورها، دريافت‌ها و تصورات شهروندان نسبت به شهر است. اين تصاوير ذهني، چارچوبي را براي برنامه‌ريزان شهري فراهم مي‌كند تا پيشنهاد‌هاي بهتري براي آينده شهر ارائه دهند. در رويكردهاي سنتي برنامه‌ريزي شهري، معمولاً از طريق مصاحبه و نقشه‌هاي شناختي به بررسي اين تصاوير ذهني پرداخته مي‌شد كه روش‌هايي زمان‌بر، پرهزينه و محدود به تعداد اندكي از شهروندان بودند؛ اما امروزه با ظهور رسانه‌هاي اجتماعي و ساير فناوري‌هاي ديجيتال، فرصت جديدي براي مطالعه تصاوير ذهني شهر فراهم‌شده است. اين پژوهش با توجه به اين فرصت، در يك بررسي پيمايشي قصد دارد پتانسيل داده‌هاي تصويري رسانه‌هاي اجتماعي را در مطالعه تصاوير ذهني شهروندان از فضاهاي شهري مورد كاوش قرار دهد. در اين راستا، با استفاده از روش تحليل محتواي مقوله‌اي در يك فرآيند سه‌مرحله‌اي، 4919 داده‌ي تصويري رسانه‌ي اجتماعي اينستاگرام در محدوده‌ي بافت تاريخي تبريز، مورد تحليل و بررسي قرار گرفت و سپس توسط تابع تخمين تراكم كرنل در قالب نقشه تصوير شد. نتايج نشان مي‌دهد كه تصاوير به اشتراك گذاشته‌شده در رسانه‌هاي اجتماعي، نه‌تنها مي‌تواند تصوير درك شده از شهر را در قالب نقشه‏هاي شناختي بازنمايي كند، بلكه نسبت به روش‌هاي كلاسيك تحليل‌هاي جامع‌تري ارائه مي‌دهد. اين داده‌ها علاوه بر ابعاد كالبدي فضا، مانند راه، لبه، گره، نشانه و حوزه، قابليت بازنمايي ابعاد غير كالبدي همچون ترجيحات محيطي، عناصر هويتي، فعاليت‌ها، رفتارها، رويدادهاي فرهنگي و اعتقادي جامعه را نيز دارند. همچنين امكان اندازه‌گيري از راه دور تصوير ذهني شهر را در هر مقياس ممكن مي‌سازد؛ بنابراين، تصاوير شهري مبتني بر رسانه‌هاي اجتماعي مي‌توانند مكمل ارزشمندي براي روش‌هاي كلاسيك تحليل تصوير ذهني شهر باشند. چارچوب تحليلي توسعه‌يافته از اين مطالعه مي‌تواند براي ارزيابي و توسعه نظريه كلاسيك تصوير ذهني در عصر ديجيتال مورداستفاده قرار گيرد.