تحليل اين‌هماني شخصي در دنيا و آخرت در فلسفه ابن‌سينا و ملاصدرا

مسئلۀ اين‌هماني شخصي افراد انساني در طول حيات دنيوي و اخروي يكي از مباحث اساسي در تاريخ فلسفه و الهيات است. فيلسوفان از منظرهاي مختلف به بررسي اين مسئله پرداخته و آراي متعارضي در اين زمينه مطرح كرده‌اند. اين پرسش براي ابن‌سينا و ملاصدرا نيز تا حدودي مطرح بوده و هر دو فيلسوف در چارچوب نظام فلسفي خويش به بررسي آن پرداخته‌اند. ابن‌سينا بر اين باور بود كه انسان نوع واحدي است كه نفس مجرد او، با عوارض و لواحقي، متشخص و متمايز مي‌شود و هويت و تشخص فرد انساني با بقاي آن همچنان محفوظ است، هرچند بدن او تغيير كرده باشد يا به كلي از بين رفته باشد. ملاصدرا نيز طبق مباني فلسفي خود، به ويژه حركت جوهري، براين باور بود كه هويت آدمي در تحول وجودي به سر مي‌برد و حركت اتصالي مساوقِ وحدت شخصي است. بنابراين با بقاي اين وجود متصل و جامع، هويت فرد در دنيا و آخرت محفوظ است و بر آن اساس مي‌توان گفت كه فرد اخروي همان فرد دنيوي است. گرچه هر دو نظر، بر اساس مباني فلسفي خود، نكات برجسته و قابل دفاعي دارند، لكن از آنجا كه طبق نظر هر دو فلسفه، در حيات اخروي، بدن مادي با ويژگي‌هاي دنيوي حضور ندارد، لذا شناسايي افراد در حيات اخروي توسط ناظر بشري و تطبيق آنها با افراد دنيوي با چالش مواجه است. بررسي اين دو ديدگاه از جهات مختلف با رويكرد توصيفي-تحليلي وظيفه‌اي است كه اين مقاله آن را بر عهده گرفته است.